Canon van Nijmegen: Mariken van Nieumeghen, toneelpersonage als icoon van de stad
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Een van die verhalen gaat over het bekendste Nijmeegse meisje: Mariken van Nieumeghen. Maar wie was Mariken?
Mariken van Nieumeghen is de hoofdrolspeelster in een rederijkersdrama dat omstreeks 1500 in Antwerpen door een onbekende auteur werd geschreven. Mariken heeft niet echt bestaan. Toch is zij niet meer weg te denken uit de geschiedenis van Nijmegen.
Een uitvoering van Mariken van Nieumeghen voor het waaggebouw in 1935
De auteur van het toneelstuk moet Nijmegen gekend hebben, maar heeft daar waarschijnlijk nooit gewoond. Ook was hij bekend met de geschiedenis van het hertogdom Gelre. Hij plaatste het drama van Mariken in de tijd dat hertog Adolf zijn vader Arnold had afgezet en hem in het kasteel van Buren had opgesloten. Dit speelde zich af in de jaren 1465-1472. Het is niet duidelijk waarom de auteur zijn verhaal in de Gelderse geschiedenis heeft ingebed. Feit is wel dat de manier waarop Adolf zijn vader had behandeld in brede kring bekend was en verontwaardiging had gewekt.
1500: het verhaal van Mariken
Het toneelstuk vertelt hoe de jonge vrouw Mariken bij haar oom, de priester Ghijsbrecht, in een dorp buiten Nijmegen inwoont en voor hem het huishouden doet. Op een dag wordt ze door haar oom naar de stad gestuurd om daar inkopen te doen. Het boodschappenlijstje is bekend: kaarsen, lampolie, azijn, zout, ui en zwavelstokjes. Met acht stuivers gaat Mariken op weg. Aan het eind van de dag klopt ze aan bij haar Nijmeegse tante, bij wie ze wil overnachten. Maar de tante stuurt haar weg. Mariken doolt door de Nijmeegse straten totdat ze wordt aangesproken door Moenen. Ze gaat met hem mee en verlaat Nijmegen, niet wetend dat Moenen de duivel in eigen persoon is.
Met hem leidt Mariken zeven jaar lang een zondig leven. Dan keert ze terug naar Nijmegen, waar ze na het zien van een stichtelijk toneelstuk op de Grote Markt tot inkeer komt en zich aan de invloed van Moenen probeert te onttrekken. Dit lukt mede dankzij de hulp van haar heeroom Ghijsbrecht. Om vergeving voor haar zonden te krijgen, moet Mariken nog naar de aartsbisschop van Keulen en de paus van Rome reizen. Ter boetedoening moet ze van de paus drie zware ijzeren ringen om haar hals en armen dragen. Daarna treedt ze in Maastricht in een klooster, waar een engel haar zeker 24 jaar later van de ringen verlost: God heeft haar zonden vergeven! Twee jaar later overlijdt Mariken in het klooster.
Standbeeld Mariken op de Grote Markt
1957: standbeeld op de Grote Markt
Mariken werd een vrouwelijke Nijmeegse icoon. Sinds 1957 staat op de Grote Markt een standbeeld van Mariken, gemaakt door kunstenares Vera Tummers-van Hasselt. Toen omstreeks 1990 een originele Nijmeegse lekkernij werd bedacht, kreeg deze de naam Marikenbrood. Iets later werd de geheel nieuwe winkelstraat in het centrum Marikenstraat gedoopt en de duivelse minnaar van Mariken werd warempel nog vereerd met een Moenenstraat, het winkelstraatje tussen Arsenaal en Ziekerstraat. Het jaarlijkse hardloopevenement voor vrouwen kreeg de naam Marikenloop. En dan hebben we het nog niet over al die Nijmeegse meisjes die van hun ouders de naam Mariken kregen.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk
-
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Op zondagavond 5 mei organiseren Lindenberg Cultuurhuis, de Stevenskerk en de Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid in de Stevenskerk een Vrijheidsmaaltijd van 18.00 tot 20.30 uur. Er wordt Vrijheidssoep geserveerd, er is muziek en diverse sprekers.
-
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
De drie Gelderse regionale bureaus voor toerisme hebben de campagne ‘Hier beginnen je mooiste verhalen’ gestart, waarin inwoners van de Gelderse streken actief worden betrokken bij het delen van hun mooiste en meest inspirerende plekjes en verhalen.
-
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
In februari stond Nijmegen stil bij het bombardement van 22 februari 1944, een dag die onuitwisbaar in het geheugen van de stad gegrift staat. Op deze dag trof een Amerikaans bombardement per ongeluk het hart van Nijmegen.
-
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Hoe was Operatie Market Garden voor de gewone Nijmegenaar? De in oktober van vorig jaar onthulde muurschildering 'Operatie Market Garden' uit de serie Waalpaintings zet de schijnwerpers op het alledaagse Nijmeegse leven tijdens deze crisissituatie.
-
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Oproep! Doe mee aan de Brandgrenswandeling in de Nijmeegse binnenstad. Op 21 februari staan we stil bij het moment vlak voor het toeslaan van het noodlot: het bombardement op het stadshart van Nijmegen en de branden die daarop volgden.
-
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Online is ontzettend veel informatie over de oorlog en oorlogsslachtoffers te vinden. Het Regionaal Archief Nijmegen en de Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen organiseren daarom een workshop 'zoeken'.
-
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Op 22 februari 2024 staat Nijmegen stil bij het Amerikaans bombardement van 80 jaar geleden op het centrum van de stad waarbij bijna 800 doden vielen. Er zijn verschillende activiteiten in de stad.
-
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Waar de Waal begon als een kleine zijrivier, kennen we deze nu als de breedste rivier van Nederland. Zo’n brede rivier oversteken is een hele uitdaging. Vandaar dat museum De Bastei een expositie, ‘De Waal over’, heeft opgezet.
-
Fotoverslag: Limes Festival
Fotoverslag: Limes Festival
Tijdens het Limes Festival, dat plaatsvond van 26 december tot en met 6 januari, transformeerde Nijmegen in een levendige ontmoetingsplek voor geschiedenisliefhebbers en cultuurfanaten.
-
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Het Ontdek Oekraïne Festival in de Stevenskerk, van 17 december tot 7 januari, zette de Oekraïense cultuur in de schijnwerpers. Bezoekers genoten van een uniek programma dat de Oekraïense cultuur verrijkte en ondersteunde.
-
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
De oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!
-
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
De Nijmeegse binnenstad was van 16 december tot en met 7 januari het bruisende hart van de Nijmeegse Winterweken. Bezoekers konden genieten van een unieke lichtsculpturenroute met een Romeinse quiz, en werden vermaakt met levendig straattheater.
-
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Vanaf 23 december is de pop-up locatie van het Valkhof Museum ook open op zaterdagen en zondagen. Het museum aan Keizer Karelplein 33 is vanaf dan weer als vanouds van dinsdag tot en met zondag te bezoeken.
-
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Het Kerstprojectkoor Nijmegen zal tijdens zijn Zin-in-kerst-concert een mix van kerstliederen uitvoeren. Het projectkoor is samengesteld uit ervaren koorzangers en wordt begeleid door Jan van Laar op piano en orgel.