Canon van Nijmegen: Kwartierlijke academie, de eerste Nijmeegse universiteit
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Een van die verhalen gaat over de kwartierlijke academie, de eerste universiteit in Nijmegen. De universiteit telde zeventig studenten en achttien colleges per week.
In de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden wilde ieder gewest een eigen opleiding voor hoger onderwijs hebben: een hogere (of ‘illustere’) school, maar liever nog een universiteit waar academische graden konden worden verleend. Ook in Nijmegen was korte tijd een universiteit gevestigd.
1654: oprichting hogeschool in Nijmegen
Leiden, Franeker, Groningen en Utrecht waren in de zeventiende eeuw in het trotse bezit van een universiteit. Onder meer in Dordrecht, Middelburg, Deventer, ’s-Hertogenbosch en Breda bevonden zich illustere scholen. In Gelderland vochten vier steden om de eer van zo’n instelling: Arnhem, Harderwijk, Zutphen en Nijmegen. In Harderwijk was al in 1600 een illustere school opgericht, die in 1648 door de Staten van Gelre tot Gelderse universiteit verheven werd. Nijmegen had zich vanaf het begin tegen de keuze van Harderwijk gekeerd en in 1654 richtte de stad een eigen hogeschool op.
1656: van hogeschool tot universiteit
De opening werd op 3 mei 1655 plechtig gevierd in de Stevenskerk. De school kende toen nog maar drie hoogleraren, de predikant Guillaume Soudan, die filosofie onderwees, Christophorus Wittichius, die wijsbegeerte en theologie gaf, en de jurist Petrus de Greve, die men uit Harderwijk had weggekocht. Nadat in 1656 nog stadsdokter Emmanuel de Mandeville was benoemd voor onderwijs in de geneeskunst en Johannes Schultingius uit Duisburg kwam om geschiedenis en welsprekendheid te geven, kon de school op 3 mei 1656, precies een jaar na de opening, tot universiteit worden verheven. Die status werd overigens niet verleend door alle Staten van het gewest Gelre, maar alleen door de Staten van het Kwartier van Nijmegen. Vandaar dat de universiteit bekendstaat als ‘Kwartierlijke academie’.
Overzicht van lezingen van professoren van de Nijmeegse Kwartierlijke Academie, gedrukt en uitgegeven door Nicolaas van Hervelt
In de jaren na de verheffing kwam de universiteit tot bloei. Het aantal studenten groeide gestaag tot zo’n zeventig. Wekelijks werden achttien colleges gegeven, het merendeel in de Commanderie van Sint Jan, waar zich ook de stedelijke bibliotheek bevond. Voor het onderwijs werden twee globes van de beroemde Amsterdamse uitgever Blaeu aangeschaft. Het medische praktijkonderwijs vond plaats in de vergaderkamer van het chirurgijnsgilde, boven de boog die uitkomt op het St. Stevenskerkhof.
1665-1679: van succes tot gesloten deuren
Vanaf 1665 ging het bergafwaarts. Eerst werd de stad opgeschrikt door een nieuwe pestepidemie, die een van de professoren het leven kostte. Dat leidde tot een stagnatie in de groei. Vervolgens had Nijmegen te lijden van concurrentie: in 1670 en 1671 vertrokken twee excellente professoren naar Leiden. In 1672 zorgde een Franse invasie ervoor dat alle onderwijs stil kwam te liggen. Na het vertrek van de Fransen lukte het niet voldoende financiële middelen bijeen te krijgen om opnieuw te beginnen. In 1679 kwam een vroegtijdig einde aan de eerste Nijmeegse universiteit.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk
-
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Op zondagavond 5 mei organiseren Lindenberg Cultuurhuis, de Stevenskerk en de Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid in de Stevenskerk een Vrijheidsmaaltijd van 18.00 tot 20.30 uur. Er wordt Vrijheidssoep geserveerd, er is muziek en diverse sprekers.
-
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
De drie Gelderse regionale bureaus voor toerisme hebben de campagne ‘Hier beginnen je mooiste verhalen’ gestart, waarin inwoners van de Gelderse streken actief worden betrokken bij het delen van hun mooiste en meest inspirerende plekjes en verhalen.
-
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
In februari stond Nijmegen stil bij het bombardement van 22 februari 1944, een dag die onuitwisbaar in het geheugen van de stad gegrift staat. Op deze dag trof een Amerikaans bombardement per ongeluk het hart van Nijmegen.
-
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Hoe was Operatie Market Garden voor de gewone Nijmegenaar? De in oktober van vorig jaar onthulde muurschildering 'Operatie Market Garden' uit de serie Waalpaintings zet de schijnwerpers op het alledaagse Nijmeegse leven tijdens deze crisissituatie.
-
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Oproep! Doe mee aan de Brandgrenswandeling in de Nijmeegse binnenstad. Op 21 februari staan we stil bij het moment vlak voor het toeslaan van het noodlot: het bombardement op het stadshart van Nijmegen en de branden die daarop volgden.
-
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Online is ontzettend veel informatie over de oorlog en oorlogsslachtoffers te vinden. Het Regionaal Archief Nijmegen en de Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen organiseren daarom een workshop 'zoeken'.
-
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Op 22 februari 2024 staat Nijmegen stil bij het Amerikaans bombardement van 80 jaar geleden op het centrum van de stad waarbij bijna 800 doden vielen. Er zijn verschillende activiteiten in de stad.
-
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Waar de Waal begon als een kleine zijrivier, kennen we deze nu als de breedste rivier van Nederland. Zo’n brede rivier oversteken is een hele uitdaging. Vandaar dat museum De Bastei een expositie, ‘De Waal over’, heeft opgezet.
-
Fotoverslag: Limes Festival
Fotoverslag: Limes Festival
Tijdens het Limes Festival, dat plaatsvond van 26 december tot en met 6 januari, transformeerde Nijmegen in een levendige ontmoetingsplek voor geschiedenisliefhebbers en cultuurfanaten.
-
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Het Ontdek Oekraïne Festival in de Stevenskerk, van 17 december tot 7 januari, zette de Oekraïense cultuur in de schijnwerpers. Bezoekers genoten van een uniek programma dat de Oekraïense cultuur verrijkte en ondersteunde.
-
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
De oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!
-
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
De Nijmeegse binnenstad was van 16 december tot en met 7 januari het bruisende hart van de Nijmeegse Winterweken. Bezoekers konden genieten van een unieke lichtsculpturenroute met een Romeinse quiz, en werden vermaakt met levendig straattheater.
-
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Vanaf 23 december is de pop-up locatie van het Valkhof Museum ook open op zaterdagen en zondagen. Het museum aan Keizer Karelplein 33 is vanaf dan weer als vanouds van dinsdag tot en met zondag te bezoeken.
-
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Het Kerstprojectkoor Nijmegen zal tijdens zijn Zin-in-kerst-concert een mix van kerstliederen uitvoeren. Het projectkoor is samengesteld uit ervaren koorzangers en wordt begeleid door Jan van Laar op piano en orgel.