Ga naar inhoud

Opgedoken geschiedenis: Romeinse Waalschatten in Museum De Bastei

| Juliette Huisman

De Waal is al eeuwen de levensader die door Nijmegen loopt. Het water waar wij Nijmegenaren nu naartoe vluchten in de hitte van de zomer, was in de Romeinse tijd een bron van voedsel, essentieel voor transport en een plek om te bidden. In de expositie Romeinse Waalschatten in Museum De Bastei word je ondergedompeld in deze rijke geschiedenis.

Tussen de golven van blauwe gordijnen leidt Bas van Lingen mij rond door de expositie, terwijl hij iets meer vertelt over hoe deze tot stand is gekomen. “Dit is onze tijdelijk expositiezaal,” vertelt hij zodra wij zijn aangekomen in een van de bovenste ruimtes van de Bastei. “Hier hebben we ongeveer om de 9 maanden een tijdelijke expositie. Dat staat altijd in het teken van de Waal, en deze plek aan de rivier, maar dit is wel een heel bijzondere expositie. Het is voor het eerst dat we met archeologische topstukken werken! We hebben wel een eigen collectie, maar die bestaat vooral uit bouwhistorische restanten en natuurhistorische objecten zoals botten van dieren die zijn gevonden, zwerfstenen en heel veel opgezette dieren. Deze keer hebben wij de eer om een écht archeologische collectie tentoon te stellen.”

Totstandkoming

“In de afgelopen decennia is er veel gebeurd in Nijmegen, veel gebouwd, veel veranderd. Daarvoor werd, in Nijmegen en de omgeving, de Waal heel vaak uitgebaggerd. Vroeger gebeurde dat met grote graafmachines, en dat werd in een platte schuit gegooid en al die arbeiders konden dan wat leuke dingen eruit halen. Dan vonden ze weer een muntje, of een helm, of een zwaard, en die verkochten ze dan door aan een tussenhandelaar of een antiquair en die verkochten het dan weer door,” vertelt Bas terwijl hij voor een van de rijkgevulde vitrines staat. “Heel veel schatten zijn daardoor uit Nijmegen verdwenen.”

“Deze tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met het Rijksmuseum voor Oudheden, dat zit in Leiden. Dat is een heel oud museum. Die hebben eigenlijk voordat er overal in Nederland andere musea waren al heel veel spullen verzameld. Zo zijn heel veel van die objecten die hier gevonden zijn in de Waal in Leiden terecht gekomen. Er liggen echt topstukken in Leiden tentoongesteld, maar, sterker nog, er zijn ook heel veel stukken die daar gewoon in depot liggen. Sommige stukken die we nu laten zien, waren nog nooit tentoongesteld. Dat vonden we eigenlijk zonde!”

De Waalgod als verteller

“Een van de uitdagingen van deze tentoonstelling was dat we het hebben over 500 jaar Romeinse tijd,” legt Bas uit over het ontwerpen van de expositie. “Dat is zeg maar de tijd van Willem van Oranje tot nu, daar is enorm veel in gebeurd. Die rivier is in die tijd veranderd, net als hoe de Romeinen daarop reageerden. Vroeger had de Waal alle ruimte om te stromen, toen kon hij alle kanten op. Daar moesten de Romeinen rekening mee houden.”

“Om de bezoekers door deze tijd te leiden, hebben we Rhenus bicornis als de verteller genomen. Want wie kan er beter vertellen over zichzelf dan de God van de Rijn en Waal? We hebben heel veel mooie animaties gemaakt waar Rhenus je meeneemt aan de hand van een vijftal thema’s. Hij vertelt over zichzelf, over hoe hij in die 500 jaar door het rivierenland heeft gestroomd en over hoe het leven was rond de Waal in de Romeinse tijd.”

De vele gezichten van de Waal

“Als je denkt aan Romeinse waalschatten moet je niet echt denken aan goud en zilver,” zegt Bas. “Daarvan hebben we wel wat, maar het gaat echt om alle soorten voorwerpen uit het dagelijks leven. Daar zit de échte waarde in. Die wilden we tentoonstellen.”

In de expositieruimte staan dan ook vitrines vol unieke ontwerpen, van alledaagse objecten als servies en muntjes tot beeldjes van goden die wij nu niet meer kennen en andere zeldzame gebruiksvoorwerpen.

“Een van mijn favoriete objecten is de palingprikker,” zegt Bas met een lach. “Ik weet nu wel veel van de Romeinse tijd, maar toen die voorbij kwam dacht ik ook: ‘wat is dat?’ Dat vind ik wel een leuke vondst, ik had er nooit van gehoord. Bij het opstellen van deze tentoonstelling ben ik ook heel erg opzoek geweest naar die connectie met de Waal, en palingen zijn daar natuurlijk een onderdeel van.”

De waarde van de Waal

“Zonder de Waal zou Nijmegen zeker minder makkelijk gebouwd zijn. De Rijn was de noordgrens voor een lange tijd, maar het voordeel van aan deze kant van de Waal zitten is dat je aan een stuwwal zat. Je keek over zowel de Waal als de Betuwe als de Rijn uit. Dit was the place to be om een groot legerkamp te bouwen, een grote stad. Dat verklaart eigenlijk ook hoe Nijmegen een heel belangrijke plek is geworden.”

Ben jij nu ook benieuwd? De expositie is nog tot 26 oktober 2025 te zien in Museum De Bastei. Klik hier voor meer informatie.


Fotografie: Toon de Vos

Dit vind je misschien ook leuk...

Deze website gebruikt cookies

Deze website maakt gebruik van cookies (Functioneel, Analytisch, Marketing) die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Door op accepteren te klikken, geef je aan hiermee akkoord te gaan.