Canon van Nijmegen: Uit de vesting – Het begin van de 'woonstad' Nijmegen
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. In de loop van de negentiende eeuw was de ruimte binnen de vesting van Nijmegen steeds voller en benauwder geworden. Bijna 23.000 mensen woonden er dicht opeen. Pas na lang aandringen besloot de Tweede Kamer in maart 1874 de vestingstatus van Nijmegen op te heffen.
De Driemanschap
Eindelijk mochten de muren en poorten worden gesloopt. Prompt steeg de grondprijs van de landerijen buiten de stad tot het 25-voudige: iedereen wilde daar bouwen. De gemeenteraad benoemde een commissie om met het Rijk te onderhandelen over de grondprijs van de vestingwerken – de vesting was namelijk rijkseigendom – en om de uitleg van de stad in goede banen te leiden. Deze commissie, bekend geworden als het driemanschap, bestond uit voorzitter mr. Walraven Francken (advocaat en wethouder), Johannes H. Graadt van Roggen (koopman en lid van de Kamer van Koophandel) en Herman Terwindt (steenfabrikant en later ook wethouder).
Het Driemanschap tot uitleg van de stad - v.l.n.r. Johannes Hendrikus Graadt van Roggen Mr. Walraven Francken en Hermanus Lambertus Terwindt
Een ‘sjieke’ woonstad
De stad wilde in navolging van het succesvolle Arnhem de uitleg aangrijpen om van Nijmegen een ‘sjieke woonstad’ te maken. De Maastrichtse gemeentearchitect W.J. Brender à Brandis ontwierp een eerste plan. Zijn bedoeling was dat er een stadsdeel kwam dat zowel vanuit ‘hygiënisch als uit architectonisch oogpunt niets te wenschen over laat’. Nijmegen moest een stad worden met fraaie singels en parken. Ruime herenhuizen en stadsvilla’s moesten de beter gesitueerden en rijke renteniers naar de stad lokken.
Plan van architect Brender à Brandaris voor Nijmegen, 1878
Kritiek
Niettemin werd zijn plan bekritiseerd als een ‘doolhof van kleine smalle straten’. Bepleit werd boulevards aan te leggen die zo breed zouden zijn als die van Parijs en Brussel. Na advies van de Haagse architect Bert Brouwer stelde de gemeente ten slotte een aanzienlijk aangepast plan vast. Vervolgens werden de bouwterreinen openbaar geveild, te beginnen aan de westzijde van de stad tot aan de nieuwe spoorlijn naar Arnhem. Aan de zuidzijde van de stad ging het aanvankelijk om een smalle strook tot aan de Oranjesingel.
De stad als groot ondernemer
Ook het begin van de uitvalswegen naar Grave, Mook, Groesbeek en Berg en Dal werd bebouwd. Rond 1910 waren de voormalige vestinggronden geheel volgebouwd. De grond, die de gemeente 25 cent per vierkante meter had gekost, bracht prijzen op tussen de f1,- en f10,-. In 1913 bleek dat de gemeente op het project van de uitleg een bruto opbrengst had behaald van 2,5 miljoen gulden. Na aftrek van de aankoopsom en de bekostiging van wegen, pleinen, plantsoenen en parken, resteerde 733.000 gulden. De stad had zich een groot ondernemer getoond.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk...
-
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Op zondagavond 5 mei organiseren Lindenberg Cultuurhuis, de Stevenskerk en de Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid in de Stevenskerk een Vrijheidsmaaltijd van 18.00 tot 20.30 uur. Er wordt Vrijheidssoep geserveerd, er is muziek en diverse sprekers.
-
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
De drie Gelderse regionale bureaus voor toerisme hebben de campagne ‘Hier beginnen je mooiste verhalen’ gestart, waarin inwoners van de Gelderse streken actief worden betrokken bij het delen van hun mooiste en meest inspirerende plekjes en verhalen.
-
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
In februari stond Nijmegen stil bij het bombardement van 22 februari 1944, een dag die onuitwisbaar in het geheugen van de stad gegrift staat. Op deze dag trof een Amerikaans bombardement per ongeluk het hart van Nijmegen.
-
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Hoe was Operatie Market Garden voor de gewone Nijmegenaar? De in oktober van vorig jaar onthulde muurschildering 'Operatie Market Garden' uit de serie Waalpaintings zet de schijnwerpers op het alledaagse Nijmeegse leven tijdens deze crisissituatie.
-
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Oproep! Doe mee aan de Brandgrenswandeling in de Nijmeegse binnenstad. Op 21 februari staan we stil bij het moment vlak voor het toeslaan van het noodlot: het bombardement op het stadshart van Nijmegen en de branden die daarop volgden.
-
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Online is ontzettend veel informatie over de oorlog en oorlogsslachtoffers te vinden. Het Regionaal Archief Nijmegen en de Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen organiseren daarom een workshop 'zoeken'.
-
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Op 22 februari 2024 staat Nijmegen stil bij het Amerikaans bombardement van 80 jaar geleden op het centrum van de stad waarbij bijna 800 doden vielen. Er zijn verschillende activiteiten in de stad.
-
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Waar de Waal begon als een kleine zijrivier, kennen we deze nu als de breedste rivier van Nederland. Zo’n brede rivier oversteken is een hele uitdaging. Vandaar dat museum De Bastei een expositie, ‘De Waal over’, heeft opgezet.
-
Fotoverslag: Limes Festival
Fotoverslag: Limes Festival
Tijdens het Limes Festival, dat plaatsvond van 26 december tot en met 6 januari, transformeerde Nijmegen in een levendige ontmoetingsplek voor geschiedenisliefhebbers en cultuurfanaten.
-
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Het Ontdek Oekraïne Festival in de Stevenskerk, van 17 december tot 7 januari, zette de Oekraïense cultuur in de schijnwerpers. Bezoekers genoten van een uniek programma dat de Oekraïense cultuur verrijkte en ondersteunde.
-
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
De oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!
-
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
De Nijmeegse binnenstad was van 16 december tot en met 7 januari het bruisende hart van de Nijmeegse Winterweken. Bezoekers konden genieten van een unieke lichtsculpturenroute met een Romeinse quiz, en werden vermaakt met levendig straattheater.
-
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Vanaf 23 december is de pop-up locatie van het Valkhof Museum ook open op zaterdagen en zondagen. Het museum aan Keizer Karelplein 33 is vanaf dan weer als vanouds van dinsdag tot en met zondag te bezoeken.
-
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Het Kerstprojectkoor Nijmegen zal tijdens zijn Zin-in-kerst-concert een mix van kerstliederen uitvoeren. Het projectkoor is samengesteld uit ervaren koorzangers en wordt begeleid door Jan van Laar op piano en orgel.