Filmimpressie: Nijmegen, in de tijd verwaald - een levendige tijdreis door de stad

| Norah Smits

Na het succes van de documentaire Nijmegen, zo mooi als het was, keert filmmaker en kunstenaar Kees Moerbeek terug met een nieuw hoofdstuk in zijn visuele ode aan de stad. Zijn tweede film, Nijmegen, in de tijd verdwaald, gaat opnieuw op zoek naar verhalen, plekken en herinneringen die Nijmegen hebben gevormd. Waar zijn eerste film vooral bestond uit ingekleurde foto’s, zet Moerbeek nu een volgende stap: het verleden wordt niet alleen zichtbaar gemaakt, maar komt dankzij nieuwe AI-technieken echt tot leven. 

Al bij de eerste beelden op het scherm klonken er kleine geluidjes van herkenning door de zaal: een lach, een verraste “oh!”, en fluisteringen van bezoekers. Het gaf de ervaring meteen een warme, betrokken sfeer.

Voor Nijmegenaren is de film een feest van herkenning en ontdekking, en voor iedereen die nieuwsgierig is naar hoe de stad er ooit uitzag, biedt de documentaire een unieke kans om door het verleden te dwalen.

Historische plekken komen tot leven 

De documentaire opent met een van de meest indrukwekkende reconstructies: de Valkhofburcht. In plaats van de ruïne die we vandaag de dag kennen (de Maartenskapel aan het Valkhof), toont Moerbeek de burcht zoals hij ooit was: groot, imposant en bijna sprookjesachtig. Hoog boven de stad uittorenend, laat het zien hoe indrukwekkend en machtig de Valkhofburcht ooit moet zijn geweest.

Daarna neemt de film je mee naar de veerpont tussen Nijmegen en Lent, die ruim 300 jaar lang de belangrijkste verbinding over de Waal vormde, lang voordat de iconische Waalbrug verscheen. In de film zie je rijen mensen, paarden, karren en later auto’s die stonden te wachten om de overtocht te maken. Het is een indrukwekkend beeld dat inmiddels ondenkbaar is, maar dat ooit het dagelijks ritme van de stad bepaalde.

Humor en geschiedenis

De documentaire belicht ook de Nijmeegse stadsarchivaris Albert Delahaye, in de film ook wel “de geschiedenisdief” genoemd, vanwege zijn theorie dat Karel de Grote nooit voet in Nijmegen heeft gezet. Zijn koppigheid en de discussies die hij veroorzaakte in de lokale krant zorgden voor een lichte, bijna humoristische noot in de documentaire.

Moerbeek belicht ook de unieke "gassen" en "gasjes" van Nijmegen: smalle, verborgen straatjes die vroeger een groot deel van het historische straatbeeld bepaalden. Ze stonden bekend om armoede en drukte, maar in de film komen ze verrassend dynamisch tot leven. Met kleur, beweging en verhalen van bewoners voel je hoe intiem, rommelig en bruisend het leven daar ooit was. 

De film eindigt met beelden van vroeger en nu, beelden waarin karakteristieke steegjes zijn ingeruild voor moderne winkelstraten en appartementen, maar waar de sfeer van het verleden soms nog steeds tussen de gebouwen doorschemert. 

Beeld, muziek en techniek 

De documentaire mixt geschiedenis, kunst en techniek op een unieke manier. Door slimme montage, passende muziek en aandacht voor kleine details voelt de stad uit het verleden verrassend dichtbij.

Een film die je beleeft 

Nijmegen, in de tijd verdwaald is geen droge geschiedenisles. Het is een ervaring, een wandeling door herinneringen. Je ziet niet alleen hoe de stad eruitzag, maar je voelt ook hoe het leven er moet hebben aangevoeld. Moerbeek toont met groot vakmanschap hoe herinneringen vorm krijgen. Je ziet plekken die je kent, maar zoals je ze nog nooit hebt gezien.  

Of je nu houdt van geschiedenis, van film of gewoon van Nijmegen zelf: deze documentaire toont hoe de verhalen van Nijmegen blijven leven en ademen, ook eeuwen later. Zelfs als de foto’s oud zijn en de straten niet meer bestaan. Dankzij Moerbeek bewegen ze weer, en wij mogen even meewandelen. 

Wil je zelf ook de film zien? Check dan de filmagenda van LUX voor de speeltijden. Meer informatie over Kees Moerbeek vind je op keesmoerbeek.com.

Dit vind je misschien ook leuk...