Digitale speeltuin CoderDojo: kinderen duiken in computercode

| Thomas Wijsman

Een groepje van twaalf kinderen heeft de meegebrachte laptops opengeklapt. In plaats van eindeloos te swipen op TikTok of YouTube, bouwen ze zelf hun eigen games, apps en websites. Ze leren programmeren, maken animaties en experimenteren met robots. Spelenderwijs ontdekken ze wat digitale technologie te bieden heeft. Deze sessies, dojo’s genoemd, worden georganiseerd door CoderDojo en staan open voor kinderen van zeven tot zeventien jaar.

Waar komt de naam CoderDojo vandaan? Het Japanse woord ‘dojo’ komt uit de vechtsport, waar het ‘leerplek’ of ‘trainingsruimte’ betekent. En een ‘coder’ is iemand die programmeert en creatieve digitale oplossingen bedenkt. Samen vormen ze een coole naam die kinderen en jongeren aanspreekt.

Een krat vol ICT-spullen

Het is zaterdagochtend, kwart voor twaalf, en we zijn in bibliotheek Zwanenveld, waar de CoderDojo deze keer is neergestreken. Mentor Bas komt binnen met een krat vol ICT-spullen, waaronder twee eenvoudige laptops – niet elk kind kan van thuis een laptop meenemen.

Elke maand organiseert CoderDojo Nijmegen zo’n dojo, op wisselende locaties. Naast Maud-Marit, Oscar en Sijmen is Bas, die de dagelijkse leiding van de organisatie heeft en daarom de titel ‘Champion’ draagt, vandaag een van de mentoren die klaarstaan om de deelnemers te begeleiden. In totaal telt de organisatie zo’n tien mentoren – allen zijn vrijwilligers. Ze hebben verschillende achtergronden: elektronica, cybersecurity, programmeren, onderwijs, kunst.

Alles kan, jij bepaalt!

Bij kinderen onder de twaalf jaar is een ouder verplicht aanwezig. Oudere kinderen mogen, als ze zelfstandig met hun laptop kunnen werken en de instructies kunnen volgen, zonder ouder komen. In principe maken kinderen de instructies zelfstandig, eventueel met hulp van hun ouder, terwijl de mentoren ondersteunen bij eventuele problemen. De jongste vandaag is zeven, de oudste dertien en er is één meisje aanwezig. Sommigen lopen fier op het CoderDojo-hoekje af, klappen hun laptop open en duiken erin. Soms om een game te spelen – “Dat is prima”, zegt Maud-Marit, “want dan zijn ze ook actief bezig.” Maar minstens zo vaak gaan ze enthousiast verder met hun lopende project. Anderen naderen wat aarzelend. Een jong deelnemertje stapt aan de hand van zijn moeder wat aarzelend, maar verwachtingsvol binnen.

De mentoren begroeten elk kind persoonlijk – de meesten zijn vaste klantjes, anderen komen voor het eerst – en maken een kort praatje. Bas geeft het startschot: “Fijn dat we weer een leuke groep hebben. Weet je nog niet wat je vandaag wilt doen? Vraag ons gerust om ideeën. Alles kan, jij bepaalt.” De meeste kinderen weten het al en gaan meteen aan de slag.

Spelenderwijs leren programmeren

Sommigen storten zich op Scratch, een visuele programmeertaal, en maken spelenderwijs een eenvoudige game. Anderen duiken in de combinatie HTML, CSS en JavaScript, de belangrijkste bouwstenen van websites, of werken met Python, een krachtige en toegankelijke programmeertaal die vrij snel te leren is. Soms kunnen ze ook werken met Microbit of Raspberry Pi, compacte apparaatjes voor allerlei digitale projecten. Microbit laat je bijvoorbeeld stoplichten met led-lampjes bouwen, die je met knopjes bedient. Met Raspberry Pi kun je onder meer leren werken met Linux, een besturingssysteem – het hart van een computer. Daarnaast kun je er eenvoudig elektronica aan koppelen, zoals een bewegingssensor die een motortje aanstuurt. “De een kiest voor complexe projecten, de ander houdt het simpel – en dat is precies de kracht van de vrijheid hier", vat Maud-Marit de veelzijdigheid van CoderDojo samen.

Kinderen leren het meest door zélf te doen. De mentoren laten het initiatief dan ook zoveel mogelijk bij de kinderen en moedigen ze aan hun eigen ideeën te volgen. Ze geven hints, stellen vragen en prikkelen tot nadenken. Alleen als een kind vastloopt, springen ze bij. Zo kunnen de kinderen zelf ontdekken, experimenteren en groeien, met op de achtergrond een vriendelijke steun in de rug.

Afronding dojo

“We zijn nu zo’n beetje aan het einde gekomen”, kondigt Bas na twee uur de afronding aan. De meeste kinderen zijn dan nog supergeconcentreerd bezig. Een kwartiertje later nodigt hij de deelnemers uit te laten zien wat ze hebben gemaakt. Een van hen had een online game aangepast. Een ander laat een zelfgebouwde website met ingebouwde chatfunctie zien. De jonge maker demonstreert hoe hij via zijn website een chatgesprekje voert met het jongetje naast hem. Hij straalt – dat heeft hij maar mooi voor elkaar, chill!

“Hier mag ik zelf kiezen wat ik leer!”

Waarom kinderen zo graag naar de CoderDojo komen? Sommigen zoeken een technische uitdaging, anderen waarderen de begeleiding of vinden het leuk om gelijkgestemden te ontmoeten. Veel kinderen genieten ervan hun eigen ideeën te volgen, zonder druk: “Hier mag ik zelf kiezen wat ik leer!” Een ander vertelt enthousiast over zelf dingen maken, zoals het aanpassen van Minecraft: “Je kunt de skins van personages aanpassen, helemaal nieuwe maken en zelfs je eigen wereld bouwen!"

En de ouders? Ze zien hun kind groeien in zelfvertrouwen en hun schermtijd creatief benutten in plaats van alleen te consumeren. CoderDojo bereidt hen spelenderwijs voor op een digitale toekomst, en – leuk extraatje: deelname is helemaal gratis. En de mentoren? Die hebben er gewoon lol in. Een leuke en zinvolle activiteit, naast hun dagelijks werk.

Laptops dicht, op naar de volgende keer

Na een ochtend vol creativiteit, ontdekkingen en plezier klappen de kinderen een tikje moe maar tevreden hun laptops dicht. Sommigen met lichte tegenzin – ze hadden nog wel uren willen doorgaan. De mentoren kijken tevreden toe: wat hun projecten ook waren, de kinderen hebben geleerd door te doen – en dat maakt deze digitale speeltuin zo bijzonder. De mentoren ruimen op, praten nog na met ouders of deelnemers, en zien met een tevreden blik de kinderen vol energie en enthousiasme vertrekken. Daar doen ze het voor… tot de volgende keer!

Oh ja: nieuwe mentoren zijn altijd welkom!

ICT-kennis is handig maar geen vereiste. Een goede klik met kinderen en enthousiasme om hun ontwikkeling te ondersteunen staan voorop. Meer weten? Kijk op: coderdojo-nijmegen.nl/meehelpen/. Interesse? Stuur een mail naar: info@coderdojo-nijmegen.nl.

Komende dojo’s: https://coderdojo-nijmegen.nl/dojos/.

CoderDojo Nijmegen is aangesloten bij CoderDojo Nederland, die de 125 lokale CoderDojo’s ondersteunt.

 

Fotografie: Henk Beenen