
Wereldberoemde gast Frans de Waal bij Radboud Reflects
Op 7 juni had Nijmegen de meest vooraanstaande primatoloog ter wereld te gast: Frans de Waal. In zijn lezing voor Radboud Reflects betoogt hij dat de mens op het gebied van gender nog een hoop van andere primaten kan leren. Ook is het nieuwe programma van Radboud Reflects in de maak. Hoog tijd voor een inkijkje in het toekomstige programma.
Radboud Reflects is een onderdeel van de Radboud Universiteit waar nationale en internationale wetenschappers van de Radboud Universiteit intellectuele verdieping bieden aan het grote publiek. Dit gebeurt vaak in de vorm van lezingen en gesprekken die in Nijmegen plaatsvinden. Tijdens de lezingen worden maatschappelijk thema’s met een filosofische, ethische en levensbeschouwelijke blik besproken. Dit jaar pronkten onder andere journalist Joris Luyendijk, over de macht van privileges, en Frans de Waal, over wat wij als mens kunnen leren van andere primaten, op het programma.
Verdiepende lezingen
Op 7 juni was het concertgebouw De Vereeniging in Nijmegen goed gevuld. De wereldberoemde Amerikaans-Nederlandse primatoloog en hoogleraar biologie Frans de Waal was er te gast. Een vereerde alumnus van de Radboud Universiteit, waar De Waal zijn studie biologie heeft afgerond.
De Waals’ lezing gaat over wat de mens van primaten – mensapen – kan leren met betrekking tot gender. “Laten we een onderwerp nemen dat niet controversieel is”, merkt De Waal bij aanvang schertsend op. De Waal maakt een onderscheid tussen sekse en gender. “Sekse is binair, namelijk man of vrouw. Dit is puur biologisch bepaald. Gender daarentegen is cultureel bepaald en daarom veel flexibeler”, stelt De Waal. Het eerste punt dat hij fel benadrukt is dat ‘puur’ instinctief gedrag, alsook cultureel gedrag, niet bestaat. Dit is namelijk altijd verweven met elkaar, zowel bij de mens als bij mensapen.
De evenknie van de mens?
De Waal bespreekt twee soorten mensapen tijdens de lezing, namelijk de chimpansee en de bonobo. Veel antropologen hebben menselijk gedrag en gender verklaard op basis van de kenmerken van chimpansees, zoals patriarchaal, agressief en territoriaal. Dit is veel te eenzijdig volgens De Waal: “de bonobo's zijn dit namelijk niet”. Die zijn juist matriarchaal, niet-territoriaal en meer liefdevol dan agressief.
Dat laatste is dan ook de reden volgens De Waal waarom de bonobo's niet mooi in het lang geloofde verhaal passen over hoe we als mens de aap-achtige agressie achter ons hebben gelaten. De zachtaardige bonobo is staat even dicht bij ons als de agressievere chimpansee. Bovendien doen extreem seksueel actieve bonobo’s het niet goed in preutse Amerikaanse tv-programma’s.
Tolerante primaten
Een ander ding dat tot voor kort niet in de geschiedenisboeken stond, is dat deze mensapen eerder biseksueel van aard zijn in plaats van heteroseksueel. De bonobo's vegen op het gebied van gender de vloer aan met het dominante beeld van de heteroseksuele, strijdlustige mensaap. Zelfs onder chimpansees worden steeds meer uitzonderingen op dit eenzijdige beeld gevonden, volgens De Waal. Een voorbeeld is chimp Donna: qua sekse vrouwelijk, maar de aap conformeert niet aan het gedrag van de vrouwelijke genderpatronen en wordt ondanks haar gender non-conforme houding, zonder problemen getolereerd in de bonobo-samenleving.
De Waal besluit zijn lezing: “Wat we leren van mensapen over gender is dat mensen veel intoleranter zijn naar elkaar dan primaten. Mensen doen meer aan ‘hokjesdenken’ en uitsluiting”. De bezoekers van deze Radboud Reflects-lezing leren dat ze, wat genderdiversiteit en tolerantie betreft, nog veel kunnen opsteken van de primaten. Aan het oorverdovende applaus aan het eind van de lezing is te horen dat De Waals’ boodschap indruk heeft gemaakt.
Veelbelovend programma
Er valt in de toekomst nog meer te leren bij Radboud Reflects. Zo staan er nog veel uiteenlopende lezingen op de agenda. Tijdens de Vierdaagsefeesten zijn verschillende lezingen op Festival op ’t Eiland gratis bij te wonen. Op 7 september gaan Denker en Theoloog des Vaderlands, Paul van Tongeren en Thomas Quartier in gesprek over de vraag hoe komt het dat keuzes maken steeds moeilijker lijkt te worden. Bestsellerauteur en cultuurhistoricus David Van Reybrouck is op 15 september te gast. Hij laat zich ondervragen over de vraag wat hem drijft en wat we kunnen leren van zijn boeken.
Bekijk het volledige programma van Radboud Reflects. Mocht je de lezing van De Waal of andere voorgaande lezingen willen teruglezen of luisteren dan kan dat ook via Terugblik of de Podcast. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
Dit vind je misschien ook leuk...
-
Schrijver Tom Lanoye in de Stevenskerk tijdens Vierdaagsefeesten
Schrijver Tom Lanoye in de Stevenskerk tijdens VierdaagsefeestenTijdens de Vierdaagsefeesten even ontsnappen aan de drukte in de stad? Leun achterover in de koele Stevenskerk en luister naar de Belgische schrijver Tom Lanoye. Op zondag 13 juli geeft hij een lezing met de nadruk op zijn nieuwste boek ReinAard.
Meer lezen over Schrijver Tom Lanoye in de Stevenskerk tijdens Vierdaagsefeesten
-
Arthouse LUX zet met Nimma Aan Zee de aanval in op het kapitalisme
Arthouse LUX zet met Nimma Aan Zee de aanval in op het kapitalismeVan maandag 23 juni t/m zondag 29 juni komt arthouse LUX met een nieuwe editie van haar kunst voor klimaat-programma Nimma aan zee. In deze impactweek wordt het kapitalistische systeem bevraagd, onderzocht en wordt er gekeken naar alternatieven.
Meer lezen over Arthouse LUX zet met Nimma Aan Zee de aanval in op het kapitalisme
-
Roelants ontvangt David van Reybrouck – denker buiten bestaande kaders
Roelants ontvangt David van Reybrouck – denker buiten bestaande kadersZaterdag 12 april. Het souterrain van Boekhandel Roelants stroomt langzaam vol. Tussen de boekenkasten worden stoelen bijgeplaatst. David van Reybrouck, benoemd tot Denker der Nederlanden, bezoekt Nijmegen.
Meer lezen over Roelants ontvangt David van Reybrouck – denker buiten bestaande kaders
-
Mawenti Foundation presenteert literair, filosofisch en muzikaal programma 'Tijd is hoop'
Mawenti Foundation presenteert literair, filosofisch en muzikaal programma 'Tijd is hoop'Op vrijdag 25 april aanstaande organiseert Mawteni Foundation, in het kader van de Maand van de Filosofie, een literair, filosofisch en muzikaal programma getiteld 'Tijd is Hoop', met Joke J. Hermsen, Maryana Golovchenko en Mehmet Polat.
-
Vrouwen vieren en verenigen tijdens de Internationale Vrouwendag op de Radboud Universiteit
Vrouwen vieren en verenigen tijdens de Internationale Vrouwendag op de Radboud UniversiteitOp 10 maart 2025 stond de Radboud Universiteit in het teken van kracht, verandering en verbinding tijdens de viering van Internationale Vrouwendag, georganiseerd door Radboud Gender & Diversity Studies en het Radboud Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren.
-
5x korte films die je moet zien tijdens Go Short 2025
5x korte films die je moet zien tijdens Go Short 2025Van 1 t/m 6 april kleurt Nijmegen opnieuw rood voor Go Short! Dit jaar is er niet alleen veel te zien in de filmzaal, maar valt er ook van alles te beleven op het vernieuwde festivalterrein. Wij tippen alvast vijf programma’s die je niet mag missen!
Meer lezen over 5x korte films die je moet zien tijdens Go Short 2025
-
Voormalig Vogue-hoofdredacteur Yeliz Çiçek met première van haar theaterprogramma in de Lindenberg
Voormalig Vogue-hoofdredacteur Yeliz Çiçek met première van haar theaterprogramma in de LindenbergDe Nijmeegse Yeliz Çiçek brengt haar succesvolle boek 'Alles is mogelijk' naar het theater. De première van deze inspirerende voorstelling is op 7 maart in de Lindenberg, vlak voor International Women's Day.
-
Liefdevolle verhalen op Storytelling Festival Nijmegen 2024
Liefdevolle verhalen op Storytelling Festival Nijmegen 2024Op drie donkere avonden in december werd het Cultuurhuis De Lindenberg, in samenwerking met Meneer Otis, gevuld met verhalen, liefde en leven tijdens Storytelling Festival Nijmegen 2024. Verschillende sprekers vertelden over wat liefde voor hen betekent.
Meer lezen over Liefdevolle verhalen op Storytelling Festival Nijmegen 2024
-
Lezing 'De Polar Parade' in Kinderdorp Neerbosch
Lezing 'De Polar Parade' in Kinderdorp NeerboschIn de winter van 1944 veranderde Kinderdorp Neerbosch in een militair kamp. Op zondag 22 december nemen historicus Jan Brauer en museumdirecteur Esther Bánki je in een korte lezing mee naar bijzondere verhalen uit die tijd.
Meer lezen over Lezing 'De Polar Parade' in Kinderdorp Neerbosch
-
Levenslessen van tachtigplussers in Q&A with the grey
Levenslessen van tachtigplussers in Q&A with the greyOp dinsdag 26 november organiseren Club Goud en Lindenberg Cultuurhuis een bijzondere en gezellige talkshow voor ouderen, jongeren en iedereen daar tussenin: Q&A with the grey. Tijdens deze middag nemen senioren het publiek mee in hun mooiste verhalen.
Meer lezen over Levenslessen van tachtigplussers in Q&A with the grey
-
VPRO Presenteert: De gekte aan de macht in LUX
VPRO Presenteert: De gekte aan de macht in LUXIn een op hol geslagen wereld trekt de VPRO de theaters in. De democratie staat onder druk, het klimaat in de hens. Wat staat ons te doen, nu de werkelijkheid absurder lijkt dan ooit? Hoe de macht het beste te bevragen? Woensdag 13 november in LUX.
Meer lezen over VPRO Presenteert: De gekte aan de macht in LUX
-
Literaire preken op zondag door Rob van Essen en Lisa Weeda
Literaire preken op zondag door Rob van Essen en Lisa WeedaBibliotheek Gelderland Zuid en Stichting Stevenskerk Nijmegen organiseren regelmatig literaire preken op zondag. Op zondag 20 oktober staat Rob van Essen achter de kansel en op zondag 22 december is dat Lisa Weeda.
Meer lezen over Literaire preken op zondag door Rob van Essen en Lisa Weeda
-
Leer nepnieuws herkennen in Bibliotheek Muntweg
Leer nepnieuws herkennen in Bibliotheek MuntwegHeb jij soms ook wel eens het gevoel dat een foto niet echt is, of een bericht niet waar? Met de komst van sociale media en Artificial Intelligence (AI) is er veel nepnieuws in omloop. Hoe kun je jezelf hiertegen wapenen? Leer het op dinsdag 1 oktober!
Meer lezen over Leer nepnieuws herkennen in Bibliotheek Muntweg
-
Free Future College 2024: Vrijheid versus onvrijheid
Free Future College 2024: Vrijheid versus onvrijheidVanwege het grote succes van de voorgaande edities – en in het kader van 80 jaar vrijheid – vindt dit jaar van 14 tot en met 17 oktober de vierde editie van het Free Future College plaats in het Lindenberg Cultuurhuis in Nijmegen.
Meer lezen over Free Future College 2024: Vrijheid versus onvrijheid
-
Poëzie zoals je het niet eerder las bij uitgeverij Proces-Verbaal
Poëzie zoals je het niet eerder las bij uitgeverij Proces-VerbaalOm de hoek van het centraal station vind je Proces-Verbaal: een eigenzinnige uitgeverij, drukkerij én productiehuis. Jasper Serraris en Douwe van der Werf van Proces-Verbaal vertellen er alles over. “Poëzie heeft meer te bieden dan alleen voordrachten.”
Meer lezen over Poëzie zoals je het niet eerder las bij uitgeverij Proces-Verbaal
-
Vierdaagsefeesten is meer dan muziek
Vierdaagsefeesten is meer dan muziekNaast het brede muziekaanbod vinden bezoekers op de Vierdaagsefeesten verdiepend en extra programma in de vorm van onder andere workshops, lezingen en (sport gerelateerde) spellen. Ontdek wat er per locatie te doen is!
-
Literaire preek van Eus in Stevenskerk
Literaire preek van Eus in StevenskerkTijdens de Vierdaagsefeesten even ontsnappen aan de drukte in de stad? Luister dan op zondag 14 juli om 14.00 uur naar de literaire preek van Özcan Akyol (ook wel bekend als Eus) in de Stevenskerk.
-
Interactieve lezing in Bibliotheek Mariënburg over slavernijverleden
Interactieve lezing in Bibliotheek Mariënburg over slavernijverledenDe lezing ‘Stemmen uit het verleden’ biedt een diepgaand en persoonlijk perspectief op het slavernijverleden. Presentator en podcastmaker Winston Brandon neemt je tijdens een lezing op 25 juni mee op een reis door de geschiedenis.
Meer lezen over Interactieve lezing in Bibliotheek Mariënburg over slavernijverleden
-
Lezing en dans over de gevoelige relatie tussen mens en robot
Lezing en dans over de gevoelige relatie tussen mens en robotRobots spelen een toenemende rol in onze samenleving; tijdens de lezing "Contact met robots: Verbindend of vervreemdend?" op 22 mei in de Lindenberg onderzoeken experts en dansers deze impact.
Meer lezen over Lezing en dans over de gevoelige relatie tussen mens en robot
-
Vriendschap en vrolijkheid: Nijmegen als decor voor de Rode Hoedjes
Vriendschap en vrolijkheid: Nijmegen als decor voor de Rode HoedjesOp 20 april a.s. komen 250 vrouwen van zekere leeftijd, gehuld in het paars en met een rode hoed, in het Nijmeegse Van der Valkhotel Nijmegen bijeen. Het is de jaarlijkse Landelijke Conventie van dit illustere, op Amerikaanse leest geschoeide gezelschap.
Meer lezen over Vriendschap en vrolijkheid: Nijmegen als decor voor de Rode Hoedjes