Nijmeegs bewijs voor oudste stad mogelijk al lang in eigen handen
Als Maastrichtenaren en Nijmegenaren elkaar ontmoeten laait haast onvermijdelijk een historische discussie op. De Limburgse Maasstad en de Gelderse Waalstad zijn al tijden in discussie over welke stad zich de oudste van Nederland mag noemen. Maar staat het antwoord niet al jaren midden in de Nijmeegse binnenstad?
Hoewel niet alle Nijmegenaren hiervan op de hoogte zijn, is tijdens de opgravingen op Kelfkensbos in 1980 een van de meest spraakmakende historische vondsten in Nijmegen ooit gedaan: twee restblokken van wat ooit een majestueuze erezuil was. De originele restanten van deze zogenaamde ‘Godenpijler’ worden tegenwoordig tentoongesteld in het Museum het Valkhof. Een replica van dit eremonument is verwerkt in het kunstwerk ‘Noviomagus’: de zonnewijzer op het plein voor het museum (een werk van Rutger Fuchs en Ram Katzir – zie afbeelding hieronder). Er zijn meerdere verhalen in omloop over waar de Godenpijler precies een eerbetoon aan was. Het meest aannemelijke is die van dr. Titus Panhuysen.
Panhuysen is dé expert op het gebied van Romeinse beeldhouwkunst in Nederland. Volgens Panhuysen is de Godenpijler een eremonument voor keizer Tiberius (42 v. Chr. – 16 na Chr.) ter herinnering aan de overwinningen van zijn veldheer en legeraanvoerder Germanicus.
Panhuysen verbindt dit Nijmeegse monument met de triomftocht in Rome, die Germanicus voor die overwinningen kreeg in het jaar 17 na Christus. Volgens Panhuysen is de Godenpijler een historisch Nijmeegs kroonjuweel en kan het monument in verband worden gebracht met de vroegste stichting van de stad. Hij beweert zelfs dat de restanten van de Godenpijler een uniek document vormen voor de oudste stadsstichting op Nederlandse bodem.
Keizer onder de Goden
Op drie van de vier zijden van de zuil is het reliëf van verschillende Romeinse goden te zien. Op de eerste twee zijden van de Godenpijler staan de Romeinse godinnen Diana en Ceres afgebeeld. Diana is de godin van de jacht en de wilde natuur en Ceres is de godin van de akkerbouw en de moederliefde. Op de derde zijde staat de god Apollo afgebeeld, de beschermgod van keizer Augustus. Hij is voor de Romeinen niet alleen een reddende god, maar ook de god van de muziek en levensvreugde. Het lijkt wel voorbestemd, met de bruisende stad die Nijmegen vandaag de dag is.
Op de vierde zijde van de zuil staat – misschien tot zijn eigen teleurstelling – niet de succesvolle veldheer Germanicus, maar diens keizer, Tiberius. De godin van de overwinning, Victoria, houdt een lauwerkrans boven Tiberius’ hoofd. De overwinningen van veldheer Germanicus werden aan zijn keizer, Tiberius, toegekend.
Nijmegen de oudste stad van Nederland?
Maar kan de Godenpijler de discussie tussen Nijmegen en Maastricht beslechten? Nee, de vraag welke stad de titel van ‘oudste stad van Nederland’ mag dragen zal hiermee niet beantwoord worden. Panhuysen zegt dan wel dat de Godenpijler in verband gebracht kan worden met de stadsstichting van Nijmegen, maar geeft ook aan dat daarmee nog niet is bevestigd dat Nijmegen de oudste stad van Nederland is. Wij Nijmegenaren weten in ieder geval wat onze favoriete stad van Nederland is. Liever zelf een conclusie trekken? Iedereen is van harte uitgenodigd in Keizerstad Nijmegen!
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk
-
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Op zondagavond 5 mei organiseren Lindenberg Cultuurhuis, de Stevenskerk en de Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid in de Stevenskerk een Vrijheidsmaaltijd van 18.00 tot 20.30 uur. Er wordt Vrijheidssoep geserveerd, er is muziek en diverse sprekers.
-
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
De drie Gelderse regionale bureaus voor toerisme hebben de campagne ‘Hier beginnen je mooiste verhalen’ gestart, waarin inwoners van de Gelderse streken actief worden betrokken bij het delen van hun mooiste en meest inspirerende plekjes en verhalen.
-
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Hoe was Operatie Market Garden voor de gewone Nijmegenaar? De in oktober van vorig jaar onthulde muurschildering 'Operatie Market Garden' uit de serie Waalpaintings zet de schijnwerpers op het alledaagse Nijmeegse leven tijdens deze crisissituatie.
-
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Oproep! Doe mee aan de Brandgrenswandeling in de Nijmeegse binnenstad. Op 21 februari staan we stil bij het moment vlak voor het toeslaan van het noodlot: het bombardement op het stadshart van Nijmegen en de branden die daarop volgden.
-
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Online is ontzettend veel informatie over de oorlog en oorlogsslachtoffers te vinden. Het Regionaal Archief Nijmegen en de Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen organiseren daarom een workshop 'zoeken'.
-
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Op 22 februari 2024 staat Nijmegen stil bij het Amerikaans bombardement van 80 jaar geleden op het centrum van de stad waarbij bijna 800 doden vielen. Er zijn verschillende activiteiten in de stad.
-
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
De oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!
-
Fotoverslag: Jongeren in de Vuurlinie
Fotoverslag: Jongeren in de Vuurlinie
Hoe is het om in een stad te leven aan de frontlinie van een oorlog? Deze maand was de St. Stevenskerk gastheer van 'Jongeren aan de Vuurlinie', een unieke expositie waar geschiedenis en technologie samenkomen.
-
Ontdek ondergronds Nijmegen tijdens TOEN: het Nijmeegs Geschiedenisfestival
Ontdek ondergronds Nijmegen tijdens TOEN: het Nijmeegs Geschiedenisfestival
Dit weekend start TOEN: Het Nijmeegse Geschiedenisfestival, een initiatief van het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis in samenwerking met lokale partners. Het festival neemt bezoekers mee in de ondergrondse geschiedenis van onze stad.
-
7x tips voor de Maand van de Geschiedenis in Nijmegen
7x tips voor de Maand van de Geschiedenis in Nijmegen
De Maand van de Geschiedenis komt er weer aan! Van 1 tot en met 31 oktober staat Nederland in het teken van historie, met talloze evenementen en activiteiten. Ook in Nijmegen zijn er boeiende evenementen gepland. Dit zijn onze tips!
-
Open Monumentendag 2023 - levend erfgoed
Open Monumentendag 2023 - levend erfgoed
Op zaterdag 9 en zondag 10 september 2023 keert Open Monumentendag Nijmegen terug om inwoners en bezoekers te verbinden met de rijke geschiedenis en het culturele erfgoed van Nijmegen. Dit jaar staat het evenement in het teken van "levend erfgoed".
-
Openbare Kunst in Nijmegen: muurschilderingen in de Dukenburgse tunnels
Openbare Kunst in Nijmegen: muurschilderingen in de Dukenburgse tunnels
Om het 50-jarig bestaan van het Dukenburg te vieren, komt een groepje buurtbewoners onder leiding van Harm Jan van der Veen samen met een plan om het stadsdeel op te vrolijken met kleurrijke straatkunst.
-
Stadswandeling langs de wederopbouw van Nijmegen
Stadswandeling langs de wederopbouw van Nijmegen
Stichting Nijmegen Wederopbouwstad brengt een digitale en een papieren stadswandeling uit langs de wederopbouwpanden in de binnenstad van Nijmegen.
-
Duitse Valkhofbunker geopend
Duitse Valkhofbunker geopend
In het Valkhofpark ligt een onbekend en bijna ondergronds historisch gebouw: de Duitse Valkhofbunker uit de Tweede Wereldoorlog, gebouwd in 1943. In de bunker is een tentoonstelling ingericht over de Duitse verdediging en de bevrijding van Nijmegen.
-
Openbare kunst in Nijmegen: Oudste stad van Nederland - Nijmeegse geschiedenis eindelijk zichtbaar
Openbare kunst in Nijmegen: Oudste stad van Nederland - Nijmeegse geschiedenis eindelijk zichtbaar
Zelden zal de Nijmeegse slogan ‘Old City, Young Vibes’ zo goed hebben gepast als bij de een van de nieuwste muurschilderingen van de serie Waalpainings: Oudste stad van Nederland. Dit graffitikunstwerk verwijst naar het Romeinse verleden van onze stad.
-
“Het was geen vergissingsbombardement”
“Het was geen vergissingsbombardement”
Het bombardement op Nijmegen wordt vaak een vergissingsbombardement genoemd. Maar het was een doelbewust bombardement op het spoorwegemplacement van Nijmegen. Nijmeegse theatermaker en filmmaker maken samen een podcast over het bombardement op Nijmegen.
-
Stilstaan bij het februaribombardement in de Molenstraatskerk en de Stevenskerk
Stilstaan bij het februaribombardement in de Molenstraatskerk en de Stevenskerk
Ruim 350 zangers, muzikanten, vertellers en dichters staan op 21 februari stil bij de verwoeste dromen van de vele slachtoffers van het bombardement op Nijmegen van 22 februari 1944 met hun muziek en woorden.
-
Fotoverslag: op weg naar een nieuw Museum het Valkhof
Fotoverslag: op weg naar een nieuw Museum het Valkhof
Museum Het Valkhof gaat verbouwen. Het pand wordt ingrijpend gerenoveerd en krijgt een toegankelijke uitstraling. Op donderdag 3 november gaf Hedwig Saam, directeur-bestuurder, het startsein voor deze bijzondere periode.
-
De Blauwe Steen 2021
De Blauwe Steen 2021
Het bestuur van de toenmalige Vereniging Binnenstad Ondernemers heeft in 1984 De Blauwe Steen in ere hersteld, om in tegen stelling tot de bedoelingen in vroeger eeuwen, iemand te eren. Het Huis voor de Binnenstad zet deze traditie voort.
-
Openbare kunst in Nijmegen: De Gaper - Fietsend door de tunnel van licht
Openbare kunst in Nijmegen: De Gaper - Fietsend door de tunnel van licht
Als je de afgelopen tijd door De Hezelpoort fietstunnel hebt gefietst heb je je waarschijnlijk even in een andere wereld gewaand. Het kunstwerk in de De Gaper van Linda Arts tovert de muren van de tunnel om tot een abstract spectakel.