Naar main content Logo Nijmegen Old City Young vibe (home)

Interview met torenwachter Peter Kuipers: ''de carillons zijn de jukebox van de middeleeuwen''

| Oscar van Heiningen

Wie ‘Nijmegen’ en ‘torenwachter’ in dezelfde zin hoort, zal zich een Romeinse soldaat met een helm en een speer inbeelden. Misschien is het beroep wel ooit zo ontstaan. Vandaag de dag hoeft de torenwachter van Nijmegen in ieder geval geen speer mee naar het werk en staat hij niet op de uitkijk voor een Germaanse invasie.

In plaats daarvan beheert Peter Kuipers, torenwachter sinds 2015, drie historische torens in de binnenstad van Nijmegen: de Roomse Voet en de Sint Jacobstoren in het Kronenburgerpark en de Sint Stevenstoren. Daarnaast zette hij zich de afgelopen jaren in voor de restauratie van het carillon op het Koningsplein. Wij gingen met hem op pad om dit iets minder bekende stukje van het Nijmeegse erfgoed opnieuw te ontdekken.

Fascinatie voor klokken

Peters fascinatie voor de klokken in Nijmegen begon met het in ere herstellen van een historische klok in de Sint Stevenstoren. Toen is naar eigen zeggen het balletje gaan rollen. Eind 2016 liep Peter langs het carillon op het Koningsplein en vroeg hij zich ineens af waarom die het niet meer deed. “Het herinnerde me weer aan m’n jeugd, dat ik daar als jongetje van vijf jaar oud aan de hand van mijn moeder in de Broerstraat liep en het carillon dan speelde. Dat was natuurlijk verbijsterend. Dat gevoel kreeg ik zomaar weer toen ik hier voorbij liep.” Het carillon stamt uit 1955 en was een geschenk van de juwelierszaak Van Hout-Ververgaard aan Nijmegen. Oorspronkelijk nam het carillon het balkon boven het winkelpand waar tegenwoordig Wam Denim gevestigd is in beslag. Als je goed kijkt, kun je nog net zien waar de wijzerplaat ooit heeft gezeten.

Van vogelnesten in het binnenwerk tot restauratie van het carillon

Nadat de juwelierszaak in 1987 haar deuren sloot, werd het carillon verplaatst naar zijn huidige plek op het Koningsplein, de voorgevel van America Today. In 2003 werd het carillon wegens geluidsoverlast stilgezet en verloederde het in de daaropvolgende jaren. De deurtjes kwamen open te staan, de poppen verkeerden in slechte staat en vogels bouwden nesten in het binnenwerk. In Peters woorden: “het was een complete chaos”. De hoogste tijd om in te grijpen. “Ik had ooit van mijn vader geleerd: als je een vraag hebt, ga je op zoek naar het antwoord. Dus ik ben gaan zoeken. Wie is de eigenaar van het carillon? Van wie is het pand? Hoe zit het in elkaar? Zijn er vergunningen voor nodig? Daar ben ik in 2017 mee gestart. Het eerste dat we gedaan hebben is kijken of het überhaupt nog speelt.”

Met hulp van Klokkengieterij Eijsbouts uit Asten en ondersteuning van binnenstadsmanager Maarten Mulder maakte Peter een opname van het melodietje van het carillon. Met die opname werd een inzamelingsactie gestart. Het toeval wilde dat Nijmeegs aannemersbedrijf Van Tienen 200 jaar bestond en dat met een bijdrage aan een kleinschalig project in de binnenstad wilde vieren. Zo groeide Peters eenvoudige wens om het carillon weer aan de praat te krijgen uit tot een grondige restauratie. Kledingatelier Cotardie stak, met behulp van Nabben klokkenservice, de poppen van het carillon – drie personages uit Mariken van Nieumeghen – in het nieuw. Sinds afgelopen zomer is het carillon op woensdag, zaterdag en zondag ieder uur van 13:00 en 18:00 uur te horen. Het carillon is uitgerust met 400 verschillende melodieën, waaronder nummers voor de feestdagen en marsmuziek voor de Vierdaagseweek.

Nog lang niet uitgespeeld

Wie denkt dat Peter is uitgespeeld met de carillons heeft het mis. Inmiddels heeft hij zijn pijlen gericht op het andere carillon in het centrum: die op palen in de Augustijnenstraat. “Ik heb al een afspraak met een monteur om in maart te komen bekijken hoe de staat van dienst is, of de computer nog functioneert en of de klokken nog aanstuurbaar zijn. Dan willen we het carillon één keer laten spelen om te zien of die echt muziek maakt, daar een opname van maken en die weer gebruiken om de volgende stap in gang te zetten. Eigenlijk hetzelfde idee als de eerste keer.” Wel is Peter van mening dat het carillon elders beter tot zijn recht zou komen, bijvoorbeeld op het nieuwe stationsplein. “Een ander idee is ook om het in het nieuwe stadsgedeelte Nijmegen Noord neer te zetten, zodat je dat ook een beetje betrekt bij Nijmegen. Niet dat het ‘de overkant’ is.”

Jukebox van middeleeuwen, ziel van de stad

Wat Peter betreft, zijn de carillons van Nijmegen een stukje levend erfgoed. “Carillons bestaan al zo’n vijfhonderd jaar en je ziet ze in elke periode zich aanpassen aan de situatie in de stad: aan de bevolking, maar ook aan de heersende waarden en normen.” Ook in de onlangs ingevoerde avondklok ziet Peter een link met het verleden. “De avondklok speelde al lang op de Sint Stevenstoren. Het was een eeuwenoud gebruik dat de stadspoorten om 21:00 uur dichtgingen om de stad te beschermen tegen gevaar van buitenaf. Zo zie je dat die oude traditie gelinkt wordt aan wat er nu gaande is. Op die manier proberen we bij mensen onder de aandacht te brengen dat het er toe doet, dat het niet alleen maar een stukje romantiek is, maar dat het ook wat bijdraagt aan de beleving en de ziel van de stad.” Niet voor niets noemt Peter de carillons de jukebox van de middeleeuwen.

 

Fotografie: Tycho van Dijk

Dit vind je misschien ook interessant

Geschreven door: Oscar van Heiningen Bekijk profiel
Terug

Deze website gebruikt cookies

Deze website maakt gebruik van cookies (Functioneel, Analytisch, Marketing) die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Door op accepteren te klikken, geef je aan hiermee akkoord te gaan.

Ik wil mijn cookies handmatig instellen