Canon van Nijmegen: Kooplieden en schippers – De rivierhandel als bron van welvaart
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Dit keer over de kooplieden en schippers van Nijmegen. De ligging aan de Waal was erg bepalend voor de economie van middeleeuws Nijmegen. Rijn en Waal vormden een handelsroute van Zwitserland tot de Noordzee, en via zijrivieren ook tot diep in Duitsland.
Via de Rijn, Maas en IJssel liep het handelsnetwerk tot in Vlaanderen, Engeland, Noord-Duitsland en Scandinavië. Vanuit de koninklijke palts van Nijmegen werd tol geheven op de Waal. Waarschijnlijk gebeurde dat vanaf de tweede helft van de twaalfde eeuw, toen de palts door keizer Frederik Barbarossa was herbouwd. Rond 1200 moet er op de Waaloever een handelsnederzetting bestaan hebben. De kooplieden en schippers die hier woonden, verdienden vooral hun geld door leveranties en dienstverlening aan de koning en zijn ambtenaren en aan andere grootgrondbezitters, zoals de aartsbisschop van Keulen.
De bloei van doorvoerhandel
Doorvoerhandel was vanouds belangrijk voor de Nijmeegse economie. Daarnaast hielden Nijmeegse kooplieden zich bezig met de import van wijn uit het gebied van de Rijn en de Moezel. Ook de handel over de Maas, waarbij de Nijmegenaren stroomopwaarts voeren naar bijvoorbeeld Luik en Dinant, werd op den duur steeds belangrijker. Stroomafwaarts voeren de Nijmegenaren naar de zeehavens van Dordrecht en Kampen. Naast wijn waren de verhandelde producten zout, steenkool, ossen, haring, tarwe en ijzer. Ondanks het belang van de rivierhandel was Nijmegen oorspronkelijk geen Hanzestad. Pas in 1402 werd de stad lid van dit handelsverbond. Na 1580 raakten de betrekkingen met de Hanze in verval door de concurrentie van de Hollandse handelssteden en door de oorlogstoestand in de Nederlanden.
Schippers en kooplieden
De schippers en kooplieden vormden in de middeleeuwse stad de grootste en rijkste groep ondernemers. Zij waren georganiseerd in een gilde. Door hun oude rechten en rijkdom hadden zij buitengewoon veel invloed in het stadsbestuur, waarin vaak ook kooplieden zaten. Het schippersgilde had een eigen gasthuis, waaraan een kapel was verbonden. Naast het schippersgilde en het kramersgilde waren er de ambachtsgilden, waarvan die van de smeden, timmerlieden, snijders en schoenmakers de belangrijkste waren. De gilden zorgden voor de economische, sociale en godsdienstige belangen van hun leden en hun familieleden. Veel straatnamen in de stad herinneren nog aan de beroepsgroepen die daar vanaf de middeleeuwen gevestigd waren: Vleeshouwerstraat, Brouwerstraat, Platenmakerstraat, Smidstraat, Snijderstraat, Bezembindergas.
De Sinter Claesgilde
Een heel speciaal Nijmeegs gilde was het Sinter Claesgilde. Het hield zich vooral bezig met het uitoefenen van controle over het stadsbestuur en het bezat ook een van de sleutels van de ‘stadskist’ waarin de privilegebrieven van de stad bewaard werden. Het dagelijks bestuur van het Sinter Claesgilde bestond uit zes leden (Claesmeesters), die werden gekozen door de gildemeesters (bestuursleden) van de overige gilden. Het bestaan van het Sinter Claesgilde is aantoonbaar vanaf 1422.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk...
-
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Op zondagavond 5 mei organiseren Lindenberg Cultuurhuis, de Stevenskerk en de Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid in de Stevenskerk een Vrijheidsmaaltijd van 18.00 tot 20.30 uur. Er wordt Vrijheidssoep geserveerd, er is muziek en diverse sprekers.
-
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
De drie Gelderse regionale bureaus voor toerisme hebben de campagne ‘Hier beginnen je mooiste verhalen’ gestart, waarin inwoners van de Gelderse streken actief worden betrokken bij het delen van hun mooiste en meest inspirerende plekjes en verhalen.
-
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
In februari stond Nijmegen stil bij het bombardement van 22 februari 1944, een dag die onuitwisbaar in het geheugen van de stad gegrift staat. Op deze dag trof een Amerikaans bombardement per ongeluk het hart van Nijmegen.
-
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Hoe was Operatie Market Garden voor de gewone Nijmegenaar? De in oktober van vorig jaar onthulde muurschildering 'Operatie Market Garden' uit de serie Waalpaintings zet de schijnwerpers op het alledaagse Nijmeegse leven tijdens deze crisissituatie.
-
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Oproep! Doe mee aan de Brandgrenswandeling in de Nijmeegse binnenstad. Op 21 februari staan we stil bij het moment vlak voor het toeslaan van het noodlot: het bombardement op het stadshart van Nijmegen en de branden die daarop volgden.
-
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Online is ontzettend veel informatie over de oorlog en oorlogsslachtoffers te vinden. Het Regionaal Archief Nijmegen en de Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen organiseren daarom een workshop 'zoeken'.
-
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Op 22 februari 2024 staat Nijmegen stil bij het Amerikaans bombardement van 80 jaar geleden op het centrum van de stad waarbij bijna 800 doden vielen. Er zijn verschillende activiteiten in de stad.
-
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Waar de Waal begon als een kleine zijrivier, kennen we deze nu als de breedste rivier van Nederland. Zo’n brede rivier oversteken is een hele uitdaging. Vandaar dat museum De Bastei een expositie, ‘De Waal over’, heeft opgezet.
-
Fotoverslag: Limes Festival
Fotoverslag: Limes Festival
Tijdens het Limes Festival, dat plaatsvond van 26 december tot en met 6 januari, transformeerde Nijmegen in een levendige ontmoetingsplek voor geschiedenisliefhebbers en cultuurfanaten.
-
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Het Ontdek Oekraïne Festival in de Stevenskerk, van 17 december tot 7 januari, zette de Oekraïense cultuur in de schijnwerpers. Bezoekers genoten van een uniek programma dat de Oekraïense cultuur verrijkte en ondersteunde.
-
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
De oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!
-
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
De Nijmeegse binnenstad was van 16 december tot en met 7 januari het bruisende hart van de Nijmeegse Winterweken. Bezoekers konden genieten van een unieke lichtsculpturenroute met een Romeinse quiz, en werden vermaakt met levendig straattheater.
-
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Vanaf 23 december is de pop-up locatie van het Valkhof Museum ook open op zaterdagen en zondagen. Het museum aan Keizer Karelplein 33 is vanaf dan weer als vanouds van dinsdag tot en met zondag te bezoeken.
-
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Het Kerstprojectkoor Nijmegen zal tijdens zijn Zin-in-kerst-concert een mix van kerstliederen uitvoeren. Het projectkoor is samengesteld uit ervaren koorzangers en wordt begeleid door Jan van Laar op piano en orgel.