Filmimpressie: Sisterhood - Tienermeiden strijden tegen seksuele grensoverschrijding
Sisterhood is de debuutfilm van de Frans-Marokkaanse filmmaker Nora el Hourch, nu te zien in LUX. In deze intense film met een flitsend tempo gunt ze ons een blik op het complexe geheel van eigentijdse opgaven waar jonge meiden voor komen te staan. Het is een niet geringe prestatie dat ze hierin slaagt met beperkte middelen – haar budget was bescheiden en ze moest werken met een cast die voor een belangrijk deel bestond uit niet-professionele acteurs.
Vrouwelijke weerbaarheid en solidariteit
De film snijdt een veelheid van thema’s aan, van seksueel grensoverschrijdend gedrag, racisme, klassenverschillen, spanningen tussen migranten van Marokkaanse afkomst en de witte Franse gemeenschap, tot kind-ouderverhouding en de rol van sociale media in het leven van tienermeiden. El Hourch heeft dit geheel luchtig verpakt en zo een toon getroffen waarmee ze waarschijnlijk jonge meiden kan bereiken.
De film opent sterk met een scène in een snackbar, waar drie tienermeiden worden lastiggevallen door twee grofgebekte jongens met een Arabisch uiterlijk. In plaats van geïntimideerd weg te lopen, bijten de drie fel van zich af, wat de toon van de film zet: vrouwelijke weerbaarheid en solidariteit. De jongens: “Ze spelen #metoo met ons”.
Dramatische wending
De drie noemen hun groepje ‘HLM pussy’, verwijzend naar hun gedeelde identiteit in de banlieues – HLM is de sociale huisvesting in Frankrijk – en hun ontluikende seksualiteit. Djeneba, een charismatische influencer met Afrikaanse roots, speelt haar rol vol overgave en noemt haar volgers trots “Djenababes”. Amina, de dochter van een Marokkaanse vader en een Franse moeder, komt uit een welgesteld gezin. Zineb heeft een Marokkaanse achtergrond.
In het begin is Sisterhood een vrolijk getoonzette film, min of meer als een komedie. Maar dan begint Zakaria, kortweg ‘Zak’, een hechte vriend van haar broer en in feite een extra lid van het gezin, opdringerig te worden naar Zineb. “Seksueel grensoverschrijdend gedrag” roepen haar twee vriendinnen meteen wanneer Zineb erover vertelt. Gedrag dat ze onmiddellijk moeten zien te stoppen. Ze besluiten een val te zetten. Zineb zorgt ervoor dat ze weer een keer met Zak alleen is, terwijl Djeneba en Amina in een kast kruipen om van daaruit de ontmoeting tussen de twee te filmen.
Het filmpje zetten ze online, waar het viraal gaat, met een teller die pijlsnel oploopt tot meer dan 300.000 views. En dat maakt wat los! Wat begon als een actie om Zak terecht te wijzen door hem online te kijk te zetten, mondt uit in bedreigingen en geweld tegen de meiden. Djeneba’s huis wordt door zwarte, gemaskerde jonge mannen overhoop gehaald, duidelijk in opdracht van Zak. De spanning stijgt, bedreigingen volgen. Het filmpje is geshared met ene Karim – onduidelijk wie dat is, een neef van Zineb misschien? Hij zoekt de confrontatie op met Zak. Een vechtpartij volgt en Zak wordt flink toegetakeld.
Aan het eind van de film komt Zak afscheid nemen van Zineb – ze is aan het eind van de schooldag in haar eentje bezig haar lokaal op orde te brengen. Ze omhelzen elkaar en Zineb zegt “Ik zal je niet vergeten”, maar Zak wil opnieuw meer van haar. Dit keer is haar reactie een krachtig nee: in een uitbarsting van energie slaat ze hem weg en Zak druipt af.
Opgedrongen leven als ‘lotsbestemming’ vrouwen
Een afsluitende tekst op het scherm bevat de boodschap dat vrouwen een leven krijgen opgedrongen, dat ze uiteindelijk zelf gaan opvatten als hun lotsbestemming. We horen zingen: Het patriarchaat is een rechter, die ons beoordeelt op basis van onze geboorte en onze straf is het geweld dat je niet ziet. En: het patriarchaat is een rechter, die ons beoordeelt op basis van onze geboorte en onze straf is het geweld dat je ziet.
Meer dan #metoo
De film gaat over meer dan #metoo. Zo is de vader van Amina als migrant zonder enig bezit uit Marokko naar Frankrijk gekomen. Hij heeft daar vanaf niets een leven opgebouwd en zich moeizaam opgewerkt tot chirurg. Zo’n lijdensweg wil hij zijn dierbare dochter besparen, maar hij schiet door. Volledig gefocust op een succesvolle toekomst voor haar, heeft hij geen oog voor Amina’s eigen gevoelens of behoeften aan warmte en genegenheid. Telkens wanneer hij thuiskomt, verstarren dochter en moeder en slaat de warme sfeer met haar moeder om in een kille gezinssfeer.
Energieke muziek
De muziek in de film is energiek, prima passend bij het tempo waarin de tienermeiden leven, wat de intense emoties van de film versterkt. Drie keer is er een poëtisch moment, waarin tegen een zwarte achtergrond de woorden “In de zwarte nacht, op een zwarte steen, zit een zwarte mier, maar God ziet hem” worden gereciteerd. Hoewel de betekenis enigszins mysterieus blijft, lijkt het te verwijzen naar een hoger rechtvaardigheidsgevoel. Kanttekening is dat doordat sommige rollen werden gespeeld door niet-professionele acteurs, het acteerwerk soms wat vlak is. De bedreigingen bijvoorbeeld, voelden niet echt eng aan.
Ook geschikt voor bezoek in klassenverband
De thematiek, het spel van de drie hoofdpersonen en de social media- gesprekslijntjes die je in hoog tempo ziet langstrekken maken de film waarschijnlijk zeer herkenbaar voor tienermeiden. Hierdoor kon de film wel eens bij uitstek geschikt zijn voor bezoek in klassenverband met discussie na in het filmtheater of schoollokaal.