“De dood of de gladiolen!”
(Bijna) ieder jaar wordt in de derde week van juli de Nijmeegse St. Anna omgedoopt tot de Via Gladiola. Dan lopen de deelnemers van de Nijmeegse Vierdaagse hun laatste loodjes over deze ‘via’ naar de finish. Maar waarom eigenlijk deze naam: ‘Via Gladiola’? Daan de Bruin legt het je uit.
Al wandelend over de Via Gladiola worden de deelnemers aangemoedigd door een publiek in jubelstemming. Het is traditie dat het publiek tijdens deze laatste loodjes gladiolen uitdeelt aan de langslopende deelnemers. Ik spreek uit ervaring als ik zeg dat het een geweldig gevoel is om hier aan deel te nemen en na vier zware dagen zo richting de finish te lopen. Zijn de bloemen de reden dat de St. Anna dan veranderd in de Via Gladiola? Of zit er iets meer achter?
De dood of de gladiolen
Ook ik kreeg gladiolen van vrienden die langs de kant stonden, maar ook van compleet vreemden. Waarom precies deze bloem, vroeg ik me af. De organisatie van De Nijmeegse Vierdaagse heeft hier een theorie over: wanneer in de tijd van de oude Romeinen twee gladiatoren elkaar in een arena te lijf gingen met hun zwaarden, zou het publiek vaak "De dood of de gladiolen!" uitgeroepen hebben. Deze gevechten duurden tot de dood erop volgde en de overlever schijnt aan het einde ook bedolven te worden onder gladiolen.
Historisch gezien is het moeilijk te bewijzen wat het publiek wel en niet riep tijdens zo’n gladiatorengevecht en wat precies de gebruiken waren. Het is wél zo dat de gladiool ook wel de ‘zwaardlelie’ genoemd wordt. Volgens de Dikke van Dale komt de benaming ‘gladiool’ van het Latijnse verkleinwoord voor zwaard: gladiolus, vanwege de zwaardvormige bladeren. Het woord ‘gladiator’ komt volgens de Dikke van Dale van het Latijnse woord voor zwaard: gladius. Het lijkt dus niet helemaal toeval dat die twee aan elkaar gelinkt zijn.
Bewonderenswaardige prestatie
Wat wel zeker is, is dat duizenden jaren later de gladiool een symbool van de Nijmeegse Vierdaagse geworden is. Waarschijnlijk omdat de wandelaars die hem uitlopen ook een bewonderenswaardige prestatie leveren, net als de gladiatoren in de Romeinse tijd. De leus ‘de dood of de gladiolen’ heeft hiermee voor Nijmegenaren en wandelaars van de Nijmeegse Vierdaagse een beetje extra betekenis gekregen. Daarnaast komt het natuurlijk goed uit dat het imago van Nijmegen als oud(st)e stad door deze vergelijking bevestigd wordt.
Dit vind je misschien ook leuk
-
Beleef het verleden tijdens TOEN Festival
De blaadjes vallen van de bomen en dat betekent dat het weer tijd is voor het Nijmeegse geschiedenisfestival TOEN! In de herfstvakantie, van 10 t/m 19 oktober, kun je de historische verhalen van de stad ontdekken. Wij spraken projectleider Eline Alberts.
-
Exclusieve avondopenstelling 'Achter gesloten deuren' bij Kasteel Hernen
Op zaterdag 18 en 25 oktober opent kasteel Hernen de poort voor een sfeervolle avondopenstelling. Gidsen laten dan bezoekers ontdekken wat er verborgen zit achter enkele gesloten deuren van het kasteel.
-
Beleef een Romeinse herfstvakantie bij De Bastei
De tentoonstelling Romeinse Waalschatten in Museum De Bastei is nog te beleven tot en met zondag 26 oktober! Pak deze herfstvakantie je kans en duik nog een keer in het Romeinse leven aan de Waal en/of doe mee met het Romeinen Junior Expertprogramma.
-
5x activiteiten tijdens het TOEN Festival
Het aftellen is begonnen! Van 10 t/m 19 oktober keert het TOEN Festival terug voor de derde editie. Dit jaar met het thema ‘Natuurlijk!’.
-
Professor Leonardus dell Drach in de herfstvakantie terug op kasteel Hernen met de cursus ‘Drakologie’
Wegens groot succes komt professor Leonardus dell Drach in de herfstvakantie terug op kasteel Hernen met de cursus ‘Drakologie’. Op woensdag 15 en donderdag 16 oktober kan iedereen die meer over draken wil weten, naar kasteel Hernen komen.
-
Ontdek het natuurlijke fietsverleden van Nijmegen per racefiets of stadsfiets
Het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis neemt je van 12 tot 19 oktober mee terug naar de tijd van TOEN. Het Nationaal Fietsmuseum Velorama verzorgt in dit kader samen met het Regionaal Archief Nijmegen en R&TC Groenewoud een speciale fietsdag.
-
Groot Merovingisch grafveld gevonden in Nijmegen
Archeologen van de gemeente hebben een vroegmiddeleeuws grafveld ontdekt uit de Merovingische tijd (450-725 na Chr.). Het gaat om zeker 130 graven van vrouwen, mannen en meerdere kinderen. In de meeste graven waren grafgiften geplaatst.
-
Fotoverslag: Open Monumentendag 2025
Op zaterdag 13 en zondag 14 september 2025 stond Nijmegen volledig in het teken van Open Monumentendag. Meer dan 60 monumenten openden hun deuren en duizenden bezoekers trokken door de stad om bijzondere plekken te ontdekken.
-
Bezoek kasteel Hernen gratis tijdens Gelderse Dag
Buren van kasteel Hernen krijgen op zaterdag 27 september de kans om kasteel Hernen geheel gratis te bezoeken tijdens de Gelderse Dag. Dit jaar is de eerste editie van deze speciale dag, waarop mensen het verborgen Gelderland kunnen beleven.
-
“We stonden ergens voor” — oud-kraker Jan-Frank over de Piersonrellen, toen en nu
Februari 1981. In de Piersonstraat in Nijmegen barst een confrontatie los die landelijk nieuws wordt. Het is een van de heftigste krakersrellen van de jaren 80. Midden in het tumult: Jan-Frank, destijds begin twintig, inmiddels 66 jaar.
-
9x bijzondere historische plekken in Nijmegen
De oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!
-
Start vernieuwing Kelfkensbos en tijdelijke verhuizing deel markt
Vanaf 15 september start de herinrichting van het Kelfkensbos. Het vernieuwde plein krijgt meer plantvakken, grote beelden en een waterpartij. Ook wordt het lekkende dak van de parkeergarage hersteld. Het werk duurt ongeveer negen maanden.
-
Geslaagd openingsweekend: “Wereld in Onderdelen” in Nationaal Fietsmuseum Velorama
In de laatste dagen van augustus beleefde Nationaal Fietsmuseum Velorama een succesvol weekend. Op vrijdag opende de nieuwe tentoonstelling "Wereld in Onderdelen", en twee dagen later fietsten 40 deelnemers de sfeervolle retrotoertocht Via Velorama.
-
Documentaire ‘Nijmegen, zo mooi als het was’ – wat verloren ging en wat bleef
Al enige weken draait in LUX de documentaire van Kees Moerbeek, Nijmegen, zo mooi als het was. Met zeldzame, fraai ingekleurde historische beelden van Nijmegen wekt de film het verleden tot leven.
-
Gebroeders Van Lymborch Event, 31 augustus
Op 31 augustus vieren we het Gebroeders Van Lymborch Jaar in Nijmegen met een feestelijk event in en rond de Stevenskerk en het Maelwael Van Lymborch huis. Tijdens dit unieke evenement komt de middeleeuwse wereld van de gebroeders Van Lymborch tot leven.
-
Opgedoken geschiedenis: Romeinse Waalschatten in Museum De Bastei
De Waal is al eeuwenlang de levensader van Nijmegen. Voor de Romeinen was het water een bron van voedsel, transport en gebed. In de expositie Romeinse Waalschatten in Museum De Bastei word je ondergedompeld in deze rijke geschiedenis.
-
Kids-Zomerweken nog één week te bezoeken
De Kids-Zomerweken op kasteel Hernen zijn een groot succes. Met als thema "Gekleed op het kasteel" organiseert het kasteel allerlei activiteiten voor kinderen. Kinderen kunnen nog een week vanalles leren over kleding van lang geleden.
-
Indië-herdenking Nijmegen bestaat twintig jaar
Dit jaar staat de Indië-herdenking in het teken van de spanning tussen ‘nooit meer’ en 'steeds weer'. De organisatie is in handen van Platform Indische Organisaties Nijmegen (PION) en het comité Indië-herdenking. De herdenking vind plaats op 15 augustus.
-
Open Monumentendag Nijmegen nomineert vijf monumenten voor ‘Monument van het Jaar 2025’
In aanloop naar Open Monumentendag 2025 start Open Monumentendag Nijmegen een nieuwe publieksverkiezing: het Monument van het Jaar. Vijf bijzondere Nijmeegse monumenten zijn genomineerd en jij mag in de maanden juli en augustus stemmen op je favoriet.
-
SAMA NIMMA is hét culturele festival dat het slot markeert van herdenkingsjaar 80 jaar vrijheid
Met cultureel festival SAMA NIMMA wordt het slot van herdenkingsjaar 80 jaar vrijheid gemarkeerd. Op zaterdagmiddag 16 augustus vind SAMA NIMMA! plaats op en rond het Mariënburgplein. In de avond trekt het festival verder de stad in.