“De dood of de gladiolen!”
(Bijna) ieder jaar wordt in de derde week van juli de Nijmeegse St. Anna omgedoopt tot de Via Gladiola. Dan lopen de deelnemers van de Nijmeegse Vierdaagse hun laatste loodjes over deze ‘via’ naar de finish. Maar waarom eigenlijk deze naam: ‘Via Gladiola’? Daan de Bruin legt het je uit.
Al wandelend over de Via Gladiola worden de deelnemers aangemoedigd door een publiek in jubelstemming. Het is traditie dat het publiek tijdens deze laatste loodjes gladiolen uitdeelt aan de langslopende deelnemers. Ik spreek uit ervaring als ik zeg dat het een geweldig gevoel is om hier aan deel te nemen en na vier zware dagen zo richting de finish te lopen. Zijn de bloemen de reden dat de St. Anna dan veranderd in de Via Gladiola? Of zit er iets meer achter?
De dood of de gladiolen
Ook ik kreeg gladiolen van vrienden die langs de kant stonden, maar ook van compleet vreemden. Waarom precies deze bloem, vroeg ik me af. De organisatie van De Nijmeegse Vierdaagse heeft hier een theorie over: wanneer in de tijd van de oude Romeinen twee gladiatoren elkaar in een arena te lijf gingen met hun zwaarden, zou het publiek vaak "De dood of de gladiolen!" uitgeroepen hebben. Deze gevechten duurden tot de dood erop volgde en de overlever schijnt aan het einde ook bedolven te worden onder gladiolen.
Historisch gezien is het moeilijk te bewijzen wat het publiek wel en niet riep tijdens zo’n gladiatorengevecht en wat precies de gebruiken waren. Het is wél zo dat de gladiool ook wel de ‘zwaardlelie’ genoemd wordt. Volgens de Dikke van Dale komt de benaming ‘gladiool’ van het Latijnse verkleinwoord voor zwaard: gladiolus, vanwege de zwaardvormige bladeren. Het woord ‘gladiator’ komt volgens de Dikke van Dale van het Latijnse woord voor zwaard: gladius. Het lijkt dus niet helemaal toeval dat die twee aan elkaar gelinkt zijn.
Bewonderenswaardige prestatie
Wat wel zeker is, is dat duizenden jaren later de gladiool een symbool van de Nijmeegse Vierdaagse geworden is. Waarschijnlijk omdat de wandelaars die hem uitlopen ook een bewonderenswaardige prestatie leveren, net als de gladiatoren in de Romeinse tijd. De leus ‘de dood of de gladiolen’ heeft hiermee voor Nijmegenaren en wandelaars van de Nijmeegse Vierdaagse een beetje extra betekenis gekregen. Daarnaast komt het natuurlijk goed uit dat het imago van Nijmegen als oud(st)e stad door deze vergelijking bevestigd wordt.
Dit vind je misschien ook leuk
-
Warm Winters Hernen: Ontdek kasteel Hernen tijdens de donkere dagen
Rond Kerst en Oud en Nieuw is Warm Winters Hernen te bezoeken. Kinderen en hun (groot)ouders worden getrakteerd op een bijzondere winterse sfeer in Kasteel Hernen, aangevuld met spellen en knutselen.
-
Steengoed: stenen- en fossielendag in Museum De Bastei
Heb jij een bijzondere steen of mineraal gevonden en wil je er meer over weten? Ben je nieuwsgierig welk fossiel je hebt opgegraven? Neem ze mee naar de stenen- en fossielendag in Museum De Bastei op zondag 30 november.
-
Collectieteam Museum De Bastei Gelderse finalist Erfgoedvrijwilligersprijs
Het collectieteam van Museum De Bastei is voorgedragen als Gelderse finalist voor de landelijke Erfgoedvrijwilligersprijs! Stemmen kan nog tot en met zondag 30 november.
-
Vierdaagsefeesten verwelkomt nieuw lid Femke van Bennekom
Femke van Bennekom is per 1 november nieuw lid van de Raad van Toezicht van de Vierdaagsefeesten. Ze is een waardevolle aanvulling dankzij haar netwerk in het veiligheidsdomein en ervaring met gemeentelijke processen.
-
Winterse zondagen op Kasteel Hernen 2025
Het winterseizoen is gestart voor kasteel Hernen. Het kasteel is vanaf nu alleen op zondagen te bezoeken. Tijdens een tocht met de pratende lantaarn ervaren bezoekers hoe het was om in winterse omstandigheden op een kasteel te wonen.
-
Gebroeders Van Lymborch Experience: Dompel je onder in de middeleeuwen van de verborgen meesters van Nijmegen
De 15 meter hoge torenhal van de Stevenskerk is voor even een doorgang naar de wereld van de Gebroeders Van Lymborch. Laat je meevoeren langs de fascinerende werken van deze grote middeleeuwse meesters in de Gebroeders van Lymborch Experience.
-
Fotoverslag: TOEN Festival 2025
Van 10 t/m 19 oktober was het weer tijd om het verleden in te duiken tijdens Geschiedenisfestival TOEN, georganiseerd door Huis van de Nijmeegse Geschiedenis. Het programma stond weer bol van de interessante verhalen en weetjes, en wij waren erbij!
-
Geef de Loden Lady een gezicht: vijf winnaars bekend
Deze zomer deden ruim honderd mensen mee aan de knutselwedstrijd Geef de Loden Lady een gezicht. De jury koos vijf winnaars, waarvan de kleurrijke ontwerpen nu op postkaarten te zien zijn.
-
Boogschieten, kasteel en draken op kasteel Hernen
Deze herfstvakantie is er een leuke activiteit op kasteel Hernen. Bezoekers kunnen op zondagmiddag 26 oktober schieten met echte pijl en boog! Daarnaast zijn de drakenkamers te bezoeken.
-
Beleef het verleden tijdens TOEN Festival
De blaadjes vallen van de bomen en dat betekent dat het weer tijd is voor het Nijmeegse geschiedenisfestival TOEN! In de herfstvakantie, van 10 t/m 19 oktober, kun je de historische verhalen van de stad ontdekken. Wij spraken projectleider Eline Alberts.
-
Exclusieve avondopenstelling 'Achter gesloten deuren' bij Kasteel Hernen
Op zaterdag 18 en 25 oktober opent kasteel Hernen de poort voor een sfeervolle avondopenstelling. Gidsen laten dan bezoekers ontdekken wat er verborgen zit achter enkele gesloten deuren van het kasteel.
-
Beleef een Romeinse herfstvakantie bij De Bastei
De tentoonstelling Romeinse Waalschatten in Museum De Bastei is nog te beleven tot en met zondag 26 oktober! Pak deze herfstvakantie je kans en duik nog een keer in het Romeinse leven aan de Waal en/of doe mee met het Romeinen Junior Expertprogramma.
-
5x activiteiten tijdens het TOEN Festival
Het aftellen is begonnen! Van 10 t/m 19 oktober keert het TOEN Festival terug voor de derde editie. Dit jaar met het thema ‘Natuurlijk!’.
-
Professor Leonardus dell Drach in de herfstvakantie terug op kasteel Hernen met de cursus ‘Drakologie’
Wegens groot succes komt professor Leonardus dell Drach in de herfstvakantie terug op kasteel Hernen met de cursus ‘Drakologie’. Op woensdag 15 en donderdag 16 oktober kan iedereen die meer over draken wil weten, naar kasteel Hernen komen.
-
Ontdek het natuurlijke fietsverleden van Nijmegen per racefiets of stadsfiets
Het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis neemt je van 12 tot 19 oktober mee terug naar de tijd van TOEN. Het Nationaal Fietsmuseum Velorama verzorgt in dit kader samen met het Regionaal Archief Nijmegen en R&TC Groenewoud een speciale fietsdag.
-
Groot Merovingisch grafveld gevonden in Nijmegen
Archeologen van de gemeente hebben een vroegmiddeleeuws grafveld ontdekt uit de Merovingische tijd (450-725 na Chr.). Het gaat om zeker 130 graven van vrouwen, mannen en meerdere kinderen. In de meeste graven waren grafgiften geplaatst.
-
Fotoverslag: Open Monumentendag 2025
Op zaterdag 13 en zondag 14 september 2025 stond Nijmegen volledig in het teken van Open Monumentendag. Meer dan 60 monumenten openden hun deuren en duizenden bezoekers trokken door de stad om bijzondere plekken te ontdekken.
-
Bezoek kasteel Hernen gratis tijdens Gelderse Dag
Buren van kasteel Hernen krijgen op zaterdag 27 september de kans om kasteel Hernen geheel gratis te bezoeken tijdens de Gelderse Dag. Dit jaar is de eerste editie van deze speciale dag, waarop mensen het verborgen Gelderland kunnen beleven.
-
“We stonden ergens voor” — oud-kraker Jan-Frank over de Piersonrellen, toen en nu
Februari 1981. In de Piersonstraat in Nijmegen barst een confrontatie los die landelijk nieuws wordt. Het is een van de heftigste krakersrellen van de jaren 80. Midden in het tumult: Jan-Frank, destijds begin twintig, inmiddels 66 jaar.
-
9x bijzondere historische plekken in Nijmegen
De oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!