Canon van Nijmegen: Landgoederen en buitenplaatsen – Toevluchtsoorden voor de elite
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Zoals in veel andere Nederlandse steden ontstond vanaf de zeventiende eeuw ook rondom Nijmegen een ring van buitenplaatsen. De regenten ontvluchtten de benauwde binnenstad om de zomer door te brengen op het platteland. Daar trokken zij zich terug in een zelfgeschapen landelijke idylle.
De meeste Nijmeegse buitenplaatsen vinden hun oorsprong in een boerenhoeve, die geleidelijk aan werd uitgebouwd en verfraaid. Enkele komen voort uit middeleeuwse kastelen of versterkte huizen. In de zeventiende en achttiende eeuw gaf men de voorkeur aan de vlakke en vaak reeds gecultiveerde gronden ten zuiden en ten westen van de stad.
De buitenplaatsen ontstonden vooral in de omgeving van de dorpen Hatert, Hees en Neerbosch. Voorbeelden zijn Dukenburg, De Hulsen, De Winkelsteeg en meer naar het zuiden Heyendaal, Brakkenstein en Mariënboom. Leden van de regentenklasse gebruikten deze landhuizen als zomerverblijf. Rondom het huis verrezen sier- en moestuinen, boomgaarden en plantages. De akkers, weilanden en bospercelen die hoorden bij het oorspronkelijke landgoed behielden hun economische functie en werden beheerd door een rentmeester.
Permanente villa woningen
In de negentiende eeuw kwam de heuvelachtige bosrijke omgeving aan de oostzijde van de stad in zwang als woonplaats voor de elite. Het ging toen niet meer om zomerverblijven, maar om villa’s die permanent werden bewoond. Nu waren het vooral rijke industriëlen en handelaren die zich de genoegens van een buitenplaats konden veroorloven. Zeepfabrikant Theodoor Dobbelmann kocht zowel het Huis Heydepark (1860), De Winkelsteeg (1878) als De Hulsen (1879) en voegde deze landgoederen samen tot een uitgestrekt jachtgebied. Stoffenhandelaar Bernhard Bahlmann liet in 1855 een nieuw landhuis bouwen aan de Postweg, het neoclassicistische Geldersch Hof.
Kasteeltje Heyendaal
De familie Jurgens, rijk geworden door margarinefabricage, streek vanuit het industriestadje Oss neer in de lommerrijke omgeving van Nijmegen. Zo liet Frans Jurgens op het landgoed Heyendaal een nieuw landhuis bouwen in de stijl van de Hollandse Renaissance, tegenwoordig bekend als het ‘Kasteeltje Heyendaal’, onderdeel van de Radboud Universiteit. Victor Jurgens kocht Huis Brakkenstein en bouwde er een stallencomplex naast.
Landgoed Oosterhout
Ook ten noorden van de Waal lagen enkele buitens, zoals het landgoed Oosterhout, dat teruggaat op het veertiende-eeuwse kasteel Notensteyn, gesticht door de heren van Bronckhorst. Sibilla van Bronckhorst verdeelde in 1659 het land onder haar zonen Floris en Johan van Hackfort. Floris kreeg Oosterhout en Johan bouwde het nieuwe huis Waaijensteyn. Dit huis was beroemd omdat Lodewijk XIV er in 1672 logeerde. Bij een dijkdoorbraak in 1809 verdween Waaijensteyn echter in een diepe kolk, de huidige Waaijensteinse kolk. Een overstroming verwoestte in 1820 ook Huis Oosterhout. Het werd in 1850 herbouwd en daarna herhaaldelijk uitgebreid door de familie Van Boetzelaer, die het landgoed nog steeds in eigendom heeft.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk...
-
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
De drie Gelderse regionale bureaus voor toerisme hebben de campagne ‘Hier beginnen je mooiste verhalen’ gestart, waarin inwoners van de Gelderse streken actief worden betrokken bij het delen van hun mooiste en meest inspirerende plekjes en verhalen.
-
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
In februari stond Nijmegen stil bij het bombardement van 22 februari 1944, een dag die onuitwisbaar in het geheugen van de stad gegrift staat. Op deze dag trof een Amerikaans bombardement per ongeluk het hart van Nijmegen.
-
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Hoe was Operatie Market Garden voor de gewone Nijmegenaar? De in oktober van vorig jaar onthulde muurschildering 'Operatie Market Garden' uit de serie Waalpaintings zet de schijnwerpers op het alledaagse Nijmeegse leven tijdens deze crisissituatie.
-
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Oproep! Doe mee aan de Brandgrenswandeling in de Nijmeegse binnenstad. Op 21 februari staan we stil bij het moment vlak voor het toeslaan van het noodlot: het bombardement op het stadshart van Nijmegen en de branden die daarop volgden.
-
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Online is ontzettend veel informatie over de oorlog en oorlogsslachtoffers te vinden. Het Regionaal Archief Nijmegen en de Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen organiseren daarom een workshop 'zoeken'.
-
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Op 22 februari 2024 staat Nijmegen stil bij het Amerikaans bombardement van 80 jaar geleden op het centrum van de stad waarbij bijna 800 doden vielen. Er zijn verschillende activiteiten in de stad.
-
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Waar de Waal begon als een kleine zijrivier, kennen we deze nu als de breedste rivier van Nederland. Zo’n brede rivier oversteken is een hele uitdaging. Vandaar dat museum De Bastei een expositie, ‘De Waal over’, heeft opgezet.
-
Fotoverslag: Limes Festival
Fotoverslag: Limes Festival
Tijdens het Limes Festival, dat plaatsvond van 26 december tot en met 6 januari, transformeerde Nijmegen in een levendige ontmoetingsplek voor geschiedenisliefhebbers en cultuurfanaten.
-
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Het Ontdek Oekraïne Festival in de Stevenskerk, van 17 december tot 7 januari, zette de Oekraïense cultuur in de schijnwerpers. Bezoekers genoten van een uniek programma dat de Oekraïense cultuur verrijkte en ondersteunde.
-
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
De oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!
-
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
De Nijmeegse binnenstad was van 16 december tot en met 7 januari het bruisende hart van de Nijmeegse Winterweken. Bezoekers konden genieten van een unieke lichtsculpturenroute met een Romeinse quiz, en werden vermaakt met levendig straattheater.
-
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Vanaf 23 december is de pop-up locatie van het Valkhof Museum ook open op zaterdagen en zondagen. Het museum aan Keizer Karelplein 33 is vanaf dan weer als vanouds van dinsdag tot en met zondag te bezoeken.
-
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Het Kerstprojectkoor Nijmegen zal tijdens zijn Zin-in-kerst-concert een mix van kerstliederen uitvoeren. Het projectkoor is samengesteld uit ervaren koorzangers en wordt begeleid door Jan van Laar op piano en orgel.
-
Fotoverslag: Jongeren in de Vuurlinie
Fotoverslag: Jongeren in de Vuurlinie
Hoe is het om in een stad te leven aan de frontlinie van een oorlog? Deze maand was de St. Stevenskerk gastheer van 'Jongeren aan de Vuurlinie', een unieke expositie waar geschiedenis en technologie samenkomen.