Canon van Nijmegen: Gezonder leven – Verbetering van hygiëne en medische zorg
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Voor Nijmegenaren die ziek of gebrekkig waren, was er vanouds maar beperkte zorg beschikbaar. Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw veranderde dat. Particuliere organisaties en het stadsbestuur gingen zich bekommeren om de gezondheid van burgers.
Rond 1850 was de zorg voor zieken nog vooral in handen van familieleden, soms bijgestaan door een chirurgijn of arts; ziekenhuizen waren er niet. Initiatieven vanuit de kerkelijke organisaties in Nijmegen brachten daar verandering in. Om te beginnen stichtte een aantal leden van de Nederlands Hervormde Gemeente in 1848 de Vereniging tot Patronaat over de Armen, die al spoedig voorzien werd van een speciale commissie tot oprichting van een ziekenhuis. In september 1850 kwamen in een huis aan de Jodenberg twintig bedden beschikbaar voor de verzorging van zieken, zij het in tamelijk primitieve omstandigheden.
De eerste ziekenhuizen
Professioneler ging het eraan toe in de opvolger van dit ziekenhuis: het protestantse Wilhelminaziekenhuis aan de Spaarbankstraat, de huidige Claas Noorduynstraat, dat in 1895 geopend werd door de Vereniging Het Protestantsch Ziekenhuis te Nijmegen. Ook de katholieken lieten zich niet onbetuigd. In 1850 openden zij een klein ziekenhuis in de Pauwelstraat, dat al snel verplaatst werd naar de Doddendaal.
De achterzijde van het Wilhelminaziekenhuis, 1900
Nadat met collectes aan huis, schenkingen en leningen f90.000 was ingezameld, kon in 1866 het Canisiusziekenhuis aan de Houtstraat worden geopend. Zusters van Liefde uit Tilburg verleenden hun diensten bij de verpleging.
Openbare hygiëne
Besmettelijke ziekten waren een groot probleem voor de gezondheid van de Nijmegenaren. Cholera deed zich regelmatig voor, terwijl ook de pokken veel gevaar opleverden. Een grote medische verbetering was de Wet op de besmettelijke ziekten van 1872, waardoor pokkeninenting voor schoolkinderen verplicht werd.
De Kinderverpleegafdeling in het Canisiusziekenhuis, 1910
De gebrekkige openbare hygiëne in de stad – smerige open riolen, mesthopen, ratten en slecht water – verbeterde vanaf de jaren zeventig. De gemeentelijke reinigingsdienst werd uitgebreid en in 1879 kwam het eerste overdekte riool tot stand. Drie jaar later startte een gemeentelijke ontsmettingsdienst. Ondanks hoge kosten bouwde de stad eind jaren zeventig een waterpompstation aan de Nieuwe Marktstraat en werd een begin gemaakt met de aanleg van een waterleiding. Het verbruik van water steeg explosief: van ruim 200.000 kubieke meter in 1880 naar ruim één miljoen kubieke meter in 1900.
Schonere stad, minder sterfte
Het effect van de bestrijding van besmettelijke ziekten, de toegenomen stedelijke hygiëne, de betere kwaliteit van het drinkwater en ook de langzaam verbeterende kwaliteit van woningen was voor iedereen waarneembaar in de daling van de zuigelingensterfte. Ondanks het gebruik van vaak onhygiënische flessenvoeding, daalde die tussen 1870 en 1890 met ruim een derde.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk...
-
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Op zondagavond 5 mei organiseren Lindenberg Cultuurhuis, de Stevenskerk en de Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid in de Stevenskerk een Vrijheidsmaaltijd van 18.00 tot 20.30 uur. Er wordt Vrijheidssoep geserveerd, er is muziek en diverse sprekers.
-
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
De drie Gelderse regionale bureaus voor toerisme hebben de campagne ‘Hier beginnen je mooiste verhalen’ gestart, waarin inwoners van de Gelderse streken actief worden betrokken bij het delen van hun mooiste en meest inspirerende plekjes en verhalen.
-
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
In februari stond Nijmegen stil bij het bombardement van 22 februari 1944, een dag die onuitwisbaar in het geheugen van de stad gegrift staat. Op deze dag trof een Amerikaans bombardement per ongeluk het hart van Nijmegen.
-
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Hoe was Operatie Market Garden voor de gewone Nijmegenaar? De in oktober van vorig jaar onthulde muurschildering 'Operatie Market Garden' uit de serie Waalpaintings zet de schijnwerpers op het alledaagse Nijmeegse leven tijdens deze crisissituatie.
-
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Oproep! Doe mee aan de Brandgrenswandeling in de Nijmeegse binnenstad. Op 21 februari staan we stil bij het moment vlak voor het toeslaan van het noodlot: het bombardement op het stadshart van Nijmegen en de branden die daarop volgden.
-
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Online is ontzettend veel informatie over de oorlog en oorlogsslachtoffers te vinden. Het Regionaal Archief Nijmegen en de Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen organiseren daarom een workshop 'zoeken'.
-
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Op 22 februari 2024 staat Nijmegen stil bij het Amerikaans bombardement van 80 jaar geleden op het centrum van de stad waarbij bijna 800 doden vielen. Er zijn verschillende activiteiten in de stad.
-
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Waar de Waal begon als een kleine zijrivier, kennen we deze nu als de breedste rivier van Nederland. Zo’n brede rivier oversteken is een hele uitdaging. Vandaar dat museum De Bastei een expositie, ‘De Waal over’, heeft opgezet.
-
Fotoverslag: Limes Festival
Fotoverslag: Limes Festival
Tijdens het Limes Festival, dat plaatsvond van 26 december tot en met 6 januari, transformeerde Nijmegen in een levendige ontmoetingsplek voor geschiedenisliefhebbers en cultuurfanaten.
-
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Het Ontdek Oekraïne Festival in de Stevenskerk, van 17 december tot 7 januari, zette de Oekraïense cultuur in de schijnwerpers. Bezoekers genoten van een uniek programma dat de Oekraïense cultuur verrijkte en ondersteunde.
-
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
De oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!
-
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
De Nijmeegse binnenstad was van 16 december tot en met 7 januari het bruisende hart van de Nijmeegse Winterweken. Bezoekers konden genieten van een unieke lichtsculpturenroute met een Romeinse quiz, en werden vermaakt met levendig straattheater.
-
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Vanaf 23 december is de pop-up locatie van het Valkhof Museum ook open op zaterdagen en zondagen. Het museum aan Keizer Karelplein 33 is vanaf dan weer als vanouds van dinsdag tot en met zondag te bezoeken.
-
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Het Kerstprojectkoor Nijmegen zal tijdens zijn Zin-in-kerst-concert een mix van kerstliederen uitvoeren. Het projectkoor is samengesteld uit ervaren koorzangers en wordt begeleid door Jan van Laar op piano en orgel.