Canon van Nijmegen: Vestingstad – Nijmegen beschermt de Republiek
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Door zijn ligging aan de grens was Nijmegen een belangrijke vesting voor de verdediging van het land. Toch lieten het onderhoud en de vernieuwing van de vestingwerken vaak te wensen over, met alle gevolgen van dien.
De overgang van de Spaanse naar de Staatse kant in 1591 had grote gevolgen gehad voor Nijmegen. Vanaf dat moment was de stad een deel van de Republiek en daarmee was de functie van haar vestingwerken veranderd. Voordien hadden de muren en torens de onafhankelijke positie van de stad ondersteund. Nu moesten de vestingwerken niet meer zozeer de inwoners beschermen, maar vooral de Republiek verdedigen, in het bijzonder de kerngewesten Holland en Zeeland.
Herstel van de muren
Dit betekende dat de Staten-Generaal voor de verdedigingswerken verantwoordelijk werden. Maar omdat de Hollandse waterlinie van steeds grotere waarde werd geacht, liet de aandacht voor de kwaliteit van de muren te wensen over en werden alleen in geval van acute nood verbeteringen aangebracht. De ingeslapen vestingstad Nijmegen werd hardhandig wakker geschud door onder andere een Spaanse inval in 1635-1636 en een aanval van de Fransen in het rampjaar 1672. Onmiddellijk werd met het herstel van de muren begonnen, maar het werk werd nooit echt voltooid. Hetzelfde gebeurde tijdens internationale spanningen in 1747 en 1780.
Kanon-proef buitenwerken
Voor de verdediging van de stad werd steeds meer nadruk gelegd op de aanleg van aarden wallen, die beter dan de middeleeuwse hoge, bakstenen muren de kanonnen van de vijand konden weerstaan. Omdat vuurwapens een grotere reikwijdte kregen en over de muren de burgerbevolking konden treffen, was het zaak de vijand zo ver mogelijk van de wallen verwijderd te houden. Dit had tot gevolg dat op steeds grotere afstand van de muren buitenwerken werden aangelegd, die de eerste klappen moesten opvangen. Ze schermden onder meer de poorten af, om zo te verhinderen dat die met een goedgeplaatst schot in stukken werden geschoten.
Bekend is de schans Knodsenburg aan de overkant van de Waal, die de waterkant van de stad moest beschermen. Rond 1700 verrezen lunetten bij Bottendaal, Steenen Kruis, Kijk in de Pot en de Hunnerberg, enkele decennia later gevolgd door het fort Hollandia op een zandbank in de Waal.
Legering van het garnizoen
Een gevolg van de opname in het verdedigingssysteem van de Republiek was de legering van een garnizoen. In tijden van spanning kon dat tot ruim tienduizend man oplopen, zoals bij de Spaanse aanval in 1635-1636, dat daarna weer tot minder dan duizend terugviel. Op de kerkenraad na, die bedenkingen had bij de moraliteit van het garnizoen, hebben de Nijmegenaren de soldaten meestal in hun hart gesloten. Niet alleen omdat zij voor een economische impuls zorgden, maar ook omdat vele soldatenhuwelijken met Nijmeegse dochters voor een innige band zorgden.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk...
-
Archeologen ontdekken groot Romeins gebouw in Nijmegen
In Nijmegen West zijn funderingen van een groot Romeins gebouw gevonden. Archeologen van de gemeente Nijmegen ontdekten het gebouw bij het uitgraven van de bouwput voor een woontoren in het Waalfront.
-
Boeren, edelen en banketten: de middeleeuwse taferelen van de Nijmeegse kunstenaarsfamilie
In de nieuwste aflevering van de Verhaal van Gelderland Podcast wordt een bezoek gebracht aan het Maelwael Van Lymborch Huis.
-
Exclusieve rondleiding 'Seizoenen' op kasteel Hatert
Op donderdag 5 en zaterdag 7 juni biedt kasteel Hernen een exclusieve rondleiding aan voor openingstijd. Een gids neemt de bezoekers vanaf 12.00 uur mee door het kasteel. Het thema van de rondleiding is 'Seizoenen'.
-
"Gekleed" tijdens Kids-Zomerweken op kasteel Hernen
In de zomervakantie, van 19 juli t/m 17 augustus, zijn er weer de Kids-Zomerweken! Iedere dag dat kasteel Hernen is opengesteld, is er iets extra’s te doen voor kinderen. Dit jaar staan de Kids-Zomerweken in het teken van: "Gekleed op het kasteel".
-
Stevens’ Skywalk: een indrukwekkend kijkje vanuit het dak van de Stevenskerk
De Nijmeegse skyline is sinds kort verrijkt met een spectaculaire attractie: de Stevens’ Skywalk. Op een zonnige woensdagmiddag stroomden nieuwsgierige bezoekers naar het hart van de stad om als eersten de klim naar het dak van de Stevenskerk ervaren.
-
Infocentrum WO2 Nijmegen: oorlog en 80 jaar vrede
Op 4 en 5 mei herdenken wij de Tweede Wereldoorlog en vieren wij de ongekende vrede die volgde. Het Infocentrum WO2 Nijmegen dient als het historisch hart en het startpunt om meer over deze periode in de Nijmeegse geschiedenis te leren.
-
Unieke serie portretten van Nijmeegse oorlogsdoden te zien bij RN7
RN7 zendt vanaf maandag 28 april acht unieke portretten van Nijmeegse oorlogsdoden uit. Van maandag t/m donderdag zijn de indrukwekkende verhalen te zien over Nijmegenaren die door oorlogshandelingen en vervolging om het leven zijn gekomen tijdens WOII.
-
Handen uit de mouwen in meivakantie bij kasteel Hernen
In de meivakantie staat kasteel Hernen in het teken van 'werken op het kasteel’. De handen kunnen uit de mouwen om te helpen tijdens de kasteelse klusjes, zoals de was doen en delen van het harnas poetsen. Iedere dag zijn er weer andere klussen te doen!
-
Hoe Nijmegen de dreiging van een waterramp omboog tot een uniek Rivierenpark
In de jaren '90 reageerde Nijmegen op de overstromingsrisico's van de Waal met de creatie van het Rivierenpark. Dit ambitieuze project integreert waterveiligheid naadloos met recreatieve voorzieningen en respect voor de rijke geschiedenis van de stad.
-
Theaterimpressie: Wilhelmina en het einde van de monarchie
In het intieme en charmante decor van het Besiendershuis brengt theatercollectief Een Schone Dood een verrassend perspectief op koningin Wilhelmina in oorlogstijd. In Wilhelmina en het einde van de monarchie zien we de vorstin en haar verpleegster Wal.
-
Opening Gebroeders van Lymborchjaar 2025
In een boeiende en afwisselende avond vol kunst en muziek werd een eerste tip van de sluier opgelicht van hetgeen ons de komende maanden te wachten staat om nader kennis te kunnen maken met de grootste meesterwerken van de Middeleeuwse kunst.
-
Vernieuwd platform 'Reizen in de Tijd' brengt erfgoed tot leven in het basisonderwijs
Vorige week lanceerde Erfgoed Gelderland, in samenwerking met Cultuur Oost, het volledig vernieuwde erfgoededucatieplatform 'Reizen in de Tijd'. Erfgoededucatie is met het vernieuwde platform gemakkelijk te integreren in het cultuureducatie lesprogramma.
-
De bekendste inwoner van Romeins Nijmegen gaat op reis
Voor het eerst in 1800 jaar verlaat de Loden Lady de stad Nijmegen. De vrouw die in de Romeinse tijd werd begraven in een sarcofaag van lood kreeg nationale bekendheid onder de bijnaam ‘Loden Lady’. Nu gaat ze op reis naar het Rijksmuseum van Oudheden.
-
Beleef ‘Je moerstaal’ in Museum Kinderdorp Neerbosch
De 90e Boekenweek draait om ‘Je moerstaal’, over de kracht van vertrouwde taal. In Kinderdorp Neerbosch ontwikkelden 20.000 weeskinderen (1863-2000) een eigen taal. Ontdek de taal en verhalen van Neerbosch tijdens rondleidingen op zondag 23 maart.
-
Bruls opent nieuwe Momentumhal in de Splendorfabriek
Na maanden, zo niet jaren, van plannen en hard werken is het eindelijk zover: de gloednieuwe kantoorstraat in de Splendorfabriek wordt omgedoopt tot Momentumhal! De officiële opening vindt plaats op 19 maart 2025 om 16:00 uur.
-
Feestelijke opening Gebroeders Van Lymborch Jaar 2025
Op vrijdag 21 maart start het Gebroeders Van Lymborch Jaar 2025 met een feestelijke opening in een prachtig verlichte Stevenskerk. Beleef de kunst van de gebroeders Van Lymborch via indrukwekkende lichtprojecties die hun meesterwerken tot leven brengen.
-
Oorlogsherinneringen aan de Tweede Wereldoorlog in Nijmegen – Willy Burgers-Tromp (91)
Willy Burgers-Tromp (91) groeide op in de Nijmeegse Houtstraat, waar haar vader een meubelzaak had. Op 22 februari 1944, toen ze nog maar 10 jaar oud was, veranderde haar leven voorgoed door de oorlog.
-
Tv-serie belicht Nijmeegse kunstenaarsfamilie Maelwael-van Lymborch
In de tv-serie Ridders van Gelre volgen programmamakers Bas Steman en René Arendsen de voetsporen van de eerste schilders van Nederland: de familie Maelwael-Van Lymborch.
-
Video in kleur: tramreis door Nijmegen in 1922
YouTube kanaal NASS heeft middels een nieuwe kleurtechniek, een zeldzame opname van Nijmegen uit 1922 gerestaureerd. Deze film legt een fascinerende tramreis door de stad vast, samen met beelden van historische straten, monumenten en het dagelijks leven.
-
Oorlogsherinneringen aan de Tweede Wereldoorlog in Nijmegen - Frans Verheijen (94)
Frans Verheijen (94), geboren in 1930 te Nijmegen, maakte als negenjarige jongen de oorlog mee die hem en zijn stad voorgoed veranderden. Decennia later deelt hij met ons zijn herinneringen aan de oorlog en het bombardement van 1944.