Canon van Nijmegen: Vestingstad – Nijmegen beschermt de Republiek
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Door zijn ligging aan de grens was Nijmegen een belangrijke vesting voor de verdediging van het land. Toch lieten het onderhoud en de vernieuwing van de vestingwerken vaak te wensen over, met alle gevolgen van dien.
De overgang van de Spaanse naar de Staatse kant in 1591 had grote gevolgen gehad voor Nijmegen. Vanaf dat moment was de stad een deel van de Republiek en daarmee was de functie van haar vestingwerken veranderd. Voordien hadden de muren en torens de onafhankelijke positie van de stad ondersteund. Nu moesten de vestingwerken niet meer zozeer de inwoners beschermen, maar vooral de Republiek verdedigen, in het bijzonder de kerngewesten Holland en Zeeland.
Herstel van de muren
Dit betekende dat de Staten-Generaal voor de verdedigingswerken verantwoordelijk werden. Maar omdat de Hollandse waterlinie van steeds grotere waarde werd geacht, liet de aandacht voor de kwaliteit van de muren te wensen over en werden alleen in geval van acute nood verbeteringen aangebracht. De ingeslapen vestingstad Nijmegen werd hardhandig wakker geschud door onder andere een Spaanse inval in 1635-1636 en een aanval van de Fransen in het rampjaar 1672. Onmiddellijk werd met het herstel van de muren begonnen, maar het werk werd nooit echt voltooid. Hetzelfde gebeurde tijdens internationale spanningen in 1747 en 1780.
Kanon-proef buitenwerken
Voor de verdediging van de stad werd steeds meer nadruk gelegd op de aanleg van aarden wallen, die beter dan de middeleeuwse hoge, bakstenen muren de kanonnen van de vijand konden weerstaan. Omdat vuurwapens een grotere reikwijdte kregen en over de muren de burgerbevolking konden treffen, was het zaak de vijand zo ver mogelijk van de wallen verwijderd te houden. Dit had tot gevolg dat op steeds grotere afstand van de muren buitenwerken werden aangelegd, die de eerste klappen moesten opvangen. Ze schermden onder meer de poorten af, om zo te verhinderen dat die met een goedgeplaatst schot in stukken werden geschoten.
Bekend is de schans Knodsenburg aan de overkant van de Waal, die de waterkant van de stad moest beschermen. Rond 1700 verrezen lunetten bij Bottendaal, Steenen Kruis, Kijk in de Pot en de Hunnerberg, enkele decennia later gevolgd door het fort Hollandia op een zandbank in de Waal.
Legering van het garnizoen
Een gevolg van de opname in het verdedigingssysteem van de Republiek was de legering van een garnizoen. In tijden van spanning kon dat tot ruim tienduizend man oplopen, zoals bij de Spaanse aanval in 1635-1636, dat daarna weer tot minder dan duizend terugviel. Op de kerkenraad na, die bedenkingen had bij de moraliteit van het garnizoen, hebben de Nijmegenaren de soldaten meestal in hun hart gesloten. Niet alleen omdat zij voor een economische impuls zorgden, maar ook omdat vele soldatenhuwelijken met Nijmeegse dochters voor een innige band zorgden.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk...
-
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Op zondagavond 5 mei organiseren Lindenberg Cultuurhuis, de Stevenskerk en de Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid in de Stevenskerk een Vrijheidsmaaltijd van 18.00 tot 20.30 uur. Er wordt Vrijheidssoep geserveerd, er is muziek en diverse sprekers.
-
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
De drie Gelderse regionale bureaus voor toerisme hebben de campagne ‘Hier beginnen je mooiste verhalen’ gestart, waarin inwoners van de Gelderse streken actief worden betrokken bij het delen van hun mooiste en meest inspirerende plekjes en verhalen.
-
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
In februari stond Nijmegen stil bij het bombardement van 22 februari 1944, een dag die onuitwisbaar in het geheugen van de stad gegrift staat. Op deze dag trof een Amerikaans bombardement per ongeluk het hart van Nijmegen.
-
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Hoe was Operatie Market Garden voor de gewone Nijmegenaar? De in oktober van vorig jaar onthulde muurschildering 'Operatie Market Garden' uit de serie Waalpaintings zet de schijnwerpers op het alledaagse Nijmeegse leven tijdens deze crisissituatie.
-
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Oproep! Doe mee aan de Brandgrenswandeling in de Nijmeegse binnenstad. Op 21 februari staan we stil bij het moment vlak voor het toeslaan van het noodlot: het bombardement op het stadshart van Nijmegen en de branden die daarop volgden.
-
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Online is ontzettend veel informatie over de oorlog en oorlogsslachtoffers te vinden. Het Regionaal Archief Nijmegen en de Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen organiseren daarom een workshop 'zoeken'.
-
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Op 22 februari 2024 staat Nijmegen stil bij het Amerikaans bombardement van 80 jaar geleden op het centrum van de stad waarbij bijna 800 doden vielen. Er zijn verschillende activiteiten in de stad.
-
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Waar de Waal begon als een kleine zijrivier, kennen we deze nu als de breedste rivier van Nederland. Zo’n brede rivier oversteken is een hele uitdaging. Vandaar dat museum De Bastei een expositie, ‘De Waal over’, heeft opgezet.
-
Fotoverslag: Limes Festival
Fotoverslag: Limes Festival
Tijdens het Limes Festival, dat plaatsvond van 26 december tot en met 6 januari, transformeerde Nijmegen in een levendige ontmoetingsplek voor geschiedenisliefhebbers en cultuurfanaten.
-
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Het Ontdek Oekraïne Festival in de Stevenskerk, van 17 december tot 7 januari, zette de Oekraïense cultuur in de schijnwerpers. Bezoekers genoten van een uniek programma dat de Oekraïense cultuur verrijkte en ondersteunde.
-
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
De oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!
-
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
De Nijmeegse binnenstad was van 16 december tot en met 7 januari het bruisende hart van de Nijmeegse Winterweken. Bezoekers konden genieten van een unieke lichtsculpturenroute met een Romeinse quiz, en werden vermaakt met levendig straattheater.
-
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Vanaf 23 december is de pop-up locatie van het Valkhof Museum ook open op zaterdagen en zondagen. Het museum aan Keizer Karelplein 33 is vanaf dan weer als vanouds van dinsdag tot en met zondag te bezoeken.
-
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Het Kerstprojectkoor Nijmegen zal tijdens zijn Zin-in-kerst-concert een mix van kerstliederen uitvoeren. Het projectkoor is samengesteld uit ervaren koorzangers en wordt begeleid door Jan van Laar op piano en orgel.