Deze website gebruikt cookies

Deze website maakt gebruik van cookies (Functioneel, Analytisch, Marketing) die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Door op accepteren te klikken, geef je aan hiermee akkoord te gaan.

Naar main content

Valkhof Museum verwerft twee kostbare middeleeuwse handschriften uit Parijs en het Nederrijngebied

Valkhof Museum heeft twee waardevolle middeleeuwse handschriften verworven. De boeken zijn beide zeldzame voorbeelden van het hoge niveau waarop in de middeleeuwen gebeden- en getijdenboeken werden geïllustreerd. Het ene is gemaakt in Parijs in de vroege vijftiende eeuw en bevat miniaturen van de Vergiliusmeester. Het andere is een gebedenboek uit circa 1500 uit een klooster in het Nederrijngebied.

Getijdenboek van de Vergiliusmeester

Het Parijse handschrift is mogelijk gemaakt voor hertog Jean de Berry. Hij staat bekend als de belangrijkste opdrachtgever van de wereldberoemde gebroeders Van Lymborch, die vanuit hun familieatelier in Nijmegen naar het Franse hof trokken. De broers creëerden in zijn opdracht vernieuwende schilderingen, die zowel in Frankrijk als in de Nederlanden veel andere kunstenaars hebben geïnspireerd.

Jean de Berry was lid van de Franse koninklijke familie. Hij huurde de beste kunstenaars van zijn tijd in en liet ze werken met de mooiste en duurste materialen. Hij stierf diep in de schulden, maar liet ook een aantal boeken na die nu tot de absolute meesterwerken van de late middeleeuwen worden gerekend. De drie miniaturen in het handschrift zijn gemaakt door de Vergiliusmeester, die aantoonbaar vaker voor De Berry werkte. Het schoonschrift en de versieringen, die allemaal met de hand zijn aangebracht, laten zien hoe verfijnd de makers werkten.

Bijzonder is dat de boeken die De Berry liet maken vaak een duidelijke eigen signatuur hebben. Zo worden deze boeken meestal in twee kolommen geschreven, in plaats van de gebruikelijke keuze voor één kolom. Dit zien we terug in het Parijse Getijdenboek. Ook bevat het boek verwijzingen naar Bourges, de hoofdstad van het domein van Jean de Berry, en toont de kalender van het boek een interesse in liturgie en astronomie, die de hertog eigen was. Volgens handschriftenexpert Rob Dückers is de kans groot dat het boek is gemaakt voor Jean de Berry. Naar aanleiding van de aanwijzingen wordt de komende tijd nog uitgebreider onderzoek gedaan.

Peter van der Heijden, conservator Gebroeders van Lymborch Huis: “Valkhof Museum heeft met deze twee bijzonder fraaie manuscripten de middeleeuwse collectie op een zeer substantiële wijze verrijkt. Bovenal biedt de aanwinst de geweldige kans om de internationale invloed van de gebroeders Van Lymborch en het culturele belang van het hertogdom Gelre een gedegen plek te geven in de nieuwe museumopstelling.” Het Gebroeders van Lymborch Huis is gevestigd op de plek van het vroegere familieatelier en is in dit verband een belangrijke partner van het museum.

De invloed van de Gebroeders van Lymborch

Het handschrift uit het Nederrijngebied is ongeveer 100 jaar later gemaakt voor een Cisterciënzerklooster. Het gebedenboek is met penwerk versierd. Later zijn ook schilderingen en bladgoud aangebracht. Uit de decoratie, het schrift en de gebedsteksten blijkt dat dit handschrift is gemaakt voor een vrouwenklooster in het Nederrijngebied, het gebied tussen Arnhem en Keulen, waar ook Nijmegen deel van uitmaakt. Op meerdere plekken in het boek zijn schilderingen te vinden die uiteindelijk teruggaan op  de gebroeders Van Lymborch. Het handschrift illustreert prachtig hoe groot de invloed van de drie Nijmeegse broers uiteindelijk is geweest, zelfs ver na hun dood.

Een tentoonstellingstraditie verankeren in de collectie

Het museum kocht de handschriften bij en met steun van Dr. Jörn Günther Rare Books in Bazel. Het geld voor de aankoop kwam uit een legaat van de Nijmeegse kunstliefhebber Lex Harm (1957-2015). Op dit moment wordt het museum verbouwd en zijn de boeken niet te zien voor publiek. Ze worden na de heropening in 2025 voor het eerst tentoongesteld. In het vernieuwde museum krijgen de aanwinsten een prominente plek in de zaal waar uitgebreid aandacht wordt besteed aan de late middeleeuwen, een periode van ongekende economische en culturele bloei voor de stad en het hertogdom Gelre.

De werken zijn te zien in het Valkhof Museum aan Keizer Karelplein 33. 

Dit vind je misschien ook leuk…