Frontstad Nijmegen: Onveilig in eigen stad
Na operatie Market Garden verandert Nijmegen in een frontstad. De bevrijders nemen de stad in op de Duitsers. Toch verdwijnt de oorlog hiermee niet uit Nijmegen. Waren het eerder de geallieerden die de stad aanvielen, nu zijn dat de teruggetrokken Duitsers. Bommen en granaten vallen zes maanden lang uit de hemel. De stadsdelen die het eerste deel van de oorlog met moeite hebben overleefd, komen nu alsnog onder vuur te liggen. Ruim achthonderd Nijmegenaren worden gedood. De bevrijders overwegen meermaals een evacuatie van de stad, maar de Nederlandse autoriteiten vinden dit ‘te gevaarlijk’. Een dagelijks leven in de vuurlinie begint.
Iedereen moet vluchten
Kort na operatie Market Garden besluiten duizenden stadsbewoners om het centrum te ontvluchten. Een groot deel van hen heeft dan geen eigen huis meer om zich in te verstoppen. Ze vinden een toevluchtsoord in de grote kelders van kloosters en fabrieken. Voor velen begint een maandenlang verblijf onder de grond. Terwijl geallieerde troepen boven de grond gebouwen en straten overnemen, verandert Nijmegen onder de grond in een ware schuilstad.
In de schuilkelders maken de bewoners weinig mee van wat er zich boven hen afspeelt. Slechts enkele Nijmegenaren bezitten een radio. De Duitsers hebben deze technologie immers verboden. Gelukkig kunnen wij aan de hand van dagboeken wel te weten komen hoe men de laatste maanden van de oorlog doormaakt.
De Van Keekens maken zich klein in kloosterkelders
Neem nu bijvoorbeeld het schuilverhaal van de achtentwintigjarige Marie van Keeken. Samen met haar ouders en vijf broertjes en zusjes vindt zij onderdak in de kelders van een zusterklooster in het Willemskwartier. Kloosters zoals deze hebben hun deuren geopend voor iedereen die veiligheid zoekt, maar comfortabel is het niet. Zitten doe je op meegebrachte koffers en strozakken. De grote ruimte blijkt ook al snel te klein. Vaak al op de eerste dag zitten de schuilkelders vol met bewoners. Volgens Marie komen ruzies regelmatig voor. Er moet vaak lang gewacht worden op eten en in de krappe ruimte stap je gemakkelijk op iemands tenen. Een grimmige sfeer overheerst.
Toch kunnen Marie en haar familie voor een groot deel van de tijd vredig slapen in de kelder. Granaten en geweren hoor je zo ver onder de grond niet. Bommen echter wel. Marie hoort ze op sommige dagen wel om de vijf minuten! Hoe hard moet het boven de grond wel niet hebben geklonken? Het is dus een geluk bij een ongeluk dat Marie en haar familie een plek hebben kunnen vinden in de stampvolle kloosterkelder.
Enkele panden in de Hugo de Grootstraat verwoest tijdens de bevrijdingsstrijd in 1944.
Twijfelachtige toekomst
Waar hoop afwezig is, regeert angst. Marie weet net zoals veel andere Nijmegenaren niets van het verloop van de oorlog. Hoelang zullen de luchtaanvallen nog aanhouden? Kunnen de geallieerden de Duitsers verslaan? Is iedereen die ik ken nog in leven? Zulke vragen blijven lang onbeantwoord.
Soms verloopt er een avond rustig. Marie en de andere Nijmeegse oorlogsvluchtelingen wagen het dan om boven te komen en te dansen. Met elkaar en de geallieerde soldaten daar. Even dansen ze allen voor de vrijheid. Op dat moment hebben ze nog werkelijk geen idee dat ze al over enkele maanden net zo gelukkig zullen dansen en dat wekenlang. In een bevrijd Nederland.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk
-
Loden Lady ouder dan gedacht
Loden Lady ouder dan gedacht
In mei 2001 werden in de Nijmeegse Burchtstraat meerdere graven blootgelegd. Een van de ontdekte graven behoorde toe aan de zogenoemde 'Loden Lady.' Na recente onderzoeken zijn er verrassende nieuwe feiten naar boven gekomen over Romeins Nijmegen!
-
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Meld je gratis aan voor een Vrijheidsmaaltijd in de Stevenskerk op 5 mei
Op zondagavond 5 mei organiseren Lindenberg Cultuurhuis, de Stevenskerk en de Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid in de Stevenskerk een Vrijheidsmaaltijd van 18.00 tot 20.30 uur. Er wordt Vrijheidssoep geserveerd, er is muziek en diverse sprekers.
-
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
De drie Gelderse regionale bureaus voor toerisme hebben de campagne ‘Hier beginnen je mooiste verhalen’ gestart, waarin inwoners van de Gelderse streken actief worden betrokken bij het delen van hun mooiste en meest inspirerende plekjes en verhalen.
-
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
In februari stond Nijmegen stil bij het bombardement van 22 februari 1944, een dag die onuitwisbaar in het geheugen van de stad gegrift staat. Op deze dag trof een Amerikaans bombardement per ongeluk het hart van Nijmegen.
-
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Hoe was Operatie Market Garden voor de gewone Nijmegenaar? De in oktober van vorig jaar onthulde muurschildering 'Operatie Market Garden' uit de serie Waalpaintings zet de schijnwerpers op het alledaagse Nijmeegse leven tijdens deze crisissituatie.
-
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Oproep! Doe mee aan de Brandgrenswandeling in de Nijmeegse binnenstad. Op 21 februari staan we stil bij het moment vlak voor het toeslaan van het noodlot: het bombardement op het stadshart van Nijmegen en de branden die daarop volgden.
-
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Online is ontzettend veel informatie over de oorlog en oorlogsslachtoffers te vinden. Het Regionaal Archief Nijmegen en de Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen organiseren daarom een workshop 'zoeken'.
-
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Op 22 februari 2024 staat Nijmegen stil bij het Amerikaans bombardement van 80 jaar geleden op het centrum van de stad waarbij bijna 800 doden vielen. Er zijn verschillende activiteiten in de stad.
-
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Waar de Waal begon als een kleine zijrivier, kennen we deze nu als de breedste rivier van Nederland. Zo’n brede rivier oversteken is een hele uitdaging. Vandaar dat museum De Bastei een expositie, ‘De Waal over’, heeft opgezet.
-
Fotoverslag: Limes Festival
Fotoverslag: Limes Festival
Tijdens het Limes Festival, dat plaatsvond van 26 december tot en met 6 januari, transformeerde Nijmegen in een levendige ontmoetingsplek voor geschiedenisliefhebbers en cultuurfanaten.
-
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Het Ontdek Oekraïne Festival in de Stevenskerk, van 17 december tot 7 januari, zette de Oekraïense cultuur in de schijnwerpers. Bezoekers genoten van een uniek programma dat de Oekraïense cultuur verrijkte en ondersteunde.
-
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
De oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!
-
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
De Nijmeegse binnenstad was van 16 december tot en met 7 januari het bruisende hart van de Nijmeegse Winterweken. Bezoekers konden genieten van een unieke lichtsculpturenroute met een Romeinse quiz, en werden vermaakt met levendig straattheater.
-
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Vanaf 23 december is de pop-up locatie van het Valkhof Museum ook open op zaterdagen en zondagen. Het museum aan Keizer Karelplein 33 is vanaf dan weer als vanouds van dinsdag tot en met zondag te bezoeken.