Canon van Nijmegen: Gerard Noodt, een van de beroemdste Nijmeegse mannen
Nijmegen bulkt van de historische verhalen. Over kopstukken en gewone lieden, wijken en politieke gebeurtenissen. In de Canon van Nijmegen zijn de belangrijkste verhalen over Nijmegen geselecteerd. Een van die verhalen gaat over Gerard Noodt, een Nijmeegse geleerde en een van de beroemdste mannen uit de geschiedenis van Nijmegen. Zo is de Gerard Noodtstraat (zie bovenstaande foto) naar hem vernoemd. Maar wie was hij?
Als internationaal bekend jurist bepleitte hij gewetensvrijheid voor iedereen. Voor die tijd een heel modern en radicaal standpunt.
1647-1671: van student filosofie tot hoogleraar in de rechten
Gerard Noodt werd in 1647 geboren op de hoek van de Grotestraat en de Grote Markt, als zoon van een vooraanstaande familie. Na in Nijmegen de Latijnse school te hebben doorlopen, studeerde hij hier tweeënhalf jaar filosofie en wiskunde aan de pas opgerichte universiteit. Omdat een rechtenstudie meer maatschappelijke mogelijkheden bood, schakelde hij over.
Hij volgde eerst colleges bij Petrus de Greve aan de Nijmeegse rechtenfaculteit, en vanaf 1668 verbleef hij enige tijd in Leiden, Utrecht en Franeker. Aan de Friese academie behaalde hij de doctorsgraad. Eind 1669 keerde Gerard Noodt terug naar zijn geboortestad, waar hij zich vestigde als advocaat. Zijn juridische vaardigheden waren zo uitstekend, dat hij eind 1671 op 24- jarige leeftijd als hoogleraar in de rechten werd benoemd als collega van De Greve. Niet voor lange tijd, want een halfjaar na zijn benoeming vielen de Franse troepen Nijmegen binnen en werd iedere vorm van onderwijs onmogelijk. Noodt zette zijn juridische werkzaamheden echter onverstoorbaar voort.
Een gravure van Gerard Noodt
1679-1725: vrijheid van godsdienst en tolerantie
Omdat de Nijmeegse universiteit na het vertrek van de Fransen door geldgebrek feitelijk ophield te bestaan, vertrok Noodt in 1679 uit de stad. Eerst ging hij als hoogleraar naar Franeker, vervolgens in 1684 naar Utrecht en ten slotte in 1686 naar Leiden, waar hij tot zijn dood in 1725 zou blijven doceren.
Toen Gerard Noodt in Leiden arriveerde, was hij inmiddels een internationaal bekende geleerde en een alom gewaardeerd specialist op het gebied van het Romeins recht. Nog succesvoller was hij in de verdediging van het natuurrecht en het beginsel van tolerantie. Zijn werken werden in het Latijn geschreven, zoals in die tijd gewoon was, maar dankzij vertalingen in het Frans werden ze in heel geletterd Europa bekend. Dat was bijvoorbeeld het geval met zijn rede uit 1699, waarin hij als rector magnificus van de Leidse universiteit de juridische grondslagen uiteenzette van het regeringssysteem van de Republiek. In het toenmalige Europa was zo’n republikeinse regeringsvorm nogal ongebruikelijk. In deze verhandeling verdedigde hij ook de theorie dat de regering haar macht aan het volk ontleent. Nog meer bekendheid kreeg hij door zijn beroemde rede uit 1706 over vrijheid van godsdienst en tolerantie, gefundeerd op het natuur- en volkerenrecht.
Duik in de geschiedenis van de oudste stad van Nederland. Want Nijmegen heeft veel verhalen te vertellen. Benieuwd? Je leest het allemaal in de historische tijdlijn.
Dit vind je misschien ook leuk
-
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
Aftrap Gelderse Streken Campagne 2024 'Hier beginnen je mooiste verhalen'
De drie Gelderse regionale bureaus voor toerisme hebben de campagne ‘Hier beginnen je mooiste verhalen’ gestart, waarin inwoners van de Gelderse streken actief worden betrokken bij het delen van hun mooiste en meest inspirerende plekjes en verhalen.
-
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
Fotoverslag: 80 jaar vrijheid
In februari stond Nijmegen stil bij het bombardement van 22 februari 1944, een dag die onuitwisbaar in het geheugen van de stad gegrift staat. Op deze dag trof een Amerikaans bombardement per ongeluk het hart van Nijmegen.
-
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Openbare kunst in Nijmegen: Operatie Market Garden - 80 jaar vrijheid
Hoe was Operatie Market Garden voor de gewone Nijmegenaar? De in oktober van vorig jaar onthulde muurschildering 'Operatie Market Garden' uit de serie Waalpaintings zet de schijnwerpers op het alledaagse Nijmeegse leven tijdens deze crisissituatie.
-
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Doe mee aan de Brandgrenswandeling op 21 februari
Oproep! Doe mee aan de Brandgrenswandeling in de Nijmeegse binnenstad. Op 21 februari staan we stil bij het moment vlak voor het toeslaan van het noodlot: het bombardement op het stadshart van Nijmegen en de branden die daarop volgden.
-
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Workshop: online zoeken naar familie-oorlogsgeschiedenis
Online is ontzettend veel informatie over de oorlog en oorlogsslachtoffers te vinden. Het Regionaal Archief Nijmegen en de Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen organiseren daarom een workshop 'zoeken'.
-
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Herdenking bombardement 22 februari 1944
Op 22 februari 2024 staat Nijmegen stil bij het Amerikaans bombardement van 80 jaar geleden op het centrum van de stad waarbij bijna 800 doden vielen. Er zijn verschillende activiteiten in de stad.
-
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Expositie ‘De Waal over’: hoe steek je die brede rivier over?
Waar de Waal begon als een kleine zijrivier, kennen we deze nu als de breedste rivier van Nederland. Zo’n brede rivier oversteken is een hele uitdaging. Vandaar dat museum De Bastei een expositie, ‘De Waal over’, heeft opgezet.
-
Fotoverslag: Limes Festival
Fotoverslag: Limes Festival
Tijdens het Limes Festival, dat plaatsvond van 26 december tot en met 6 januari, transformeerde Nijmegen in een levendige ontmoetingsplek voor geschiedenisliefhebbers en cultuurfanaten.
-
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Fotoverslag: Ontdek Oekraïne Festival
Het Ontdek Oekraïne Festival in de Stevenskerk, van 17 december tot 7 januari, zette de Oekraïense cultuur in de schijnwerpers. Bezoekers genoten van een uniek programma dat de Oekraïense cultuur verrijkte en ondersteunde.
-
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
7x bijzondere historische plekken in Nijmegen
De oudste stad van Nederland zit natuurlijk vol met verhalen. We hebben de meest bijzondere, historische plekken in Nijmegen voor je op een rijtje gezet. Ook op deze plekken ervaar je de geschiedenis nog altijd!
-
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
Fotoverslag: Nijmeegse Winterweken 2023/2024
De Nijmeegse binnenstad was van 16 december tot en met 7 januari het bruisende hart van de Nijmeegse Winterweken. Bezoekers konden genieten van een unieke lichtsculpturenroute met een Romeinse quiz, en werden vermaakt met levendig straattheater.
-
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Valkhof Museum ook open in de weekenden
Vanaf 23 december is de pop-up locatie van het Valkhof Museum ook open op zaterdagen en zondagen. Het museum aan Keizer Karelplein 33 is vanaf dan weer als vanouds van dinsdag tot en met zondag te bezoeken.
-
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Reis door geschiedenis St. Nicolaaskapel Nijmegen
Het Kerstprojectkoor Nijmegen zal tijdens zijn Zin-in-kerst-concert een mix van kerstliederen uitvoeren. Het projectkoor is samengesteld uit ervaren koorzangers en wordt begeleid door Jan van Laar op piano en orgel.
-
Fotoverslag: Jongeren in de Vuurlinie
Fotoverslag: Jongeren in de Vuurlinie
Hoe is het om in een stad te leven aan de frontlinie van een oorlog? Deze maand was de St. Stevenskerk gastheer van 'Jongeren aan de Vuurlinie', een unieke expositie waar geschiedenis en technologie samenkomen.